Kijk op de Wijk – Raadhuisplein

De vorige keer ging mijn blog over ‘Valkenberglaan – Galgenberglaan’ en beloofde ik: “ik zal volgende keer schrijven over de plek waar ooit een galg stond die wel werd gebruikt”. Die plek is het Raadhuisplein. In de Franse tijd was de doodstraf ingevoerd voor ‘brandstichting waardoor personen gevaar liepen’. Toen de Nederlandse koning aantrad bleven de wetten gewoon bestaan. Ene Hendrik Beekman stichtte brand in een pand van zijn nicht. Hij beweerde dat zij hem dronken had gevoerd en hem er toen toe gebracht had de brand te stichten. “Wet is wet” oordeelde de rechter, dus Hendrik werd tot de dood door ophanging veroordeeld. Hij werd opgesloten in het gevang in Arnhem. Een verzoek op gratie werd afgewezen. Levenslang opsluiten, brandmerken gebeurde dus niet.

De voorbereiding van de terechtstelling was al geruime tijd daarvoor gedaan. Vervoer ging in die tijd nu eenmaal langzaam: er was nog geen station in Apeldoorn, dus transport moest per paard en wagen of per schip door het kanaal gebeuren. En er moest wel een en ander getransporteerd worden. Een galg was niet voorradig in Apeldoorn, daarom werd deze uit Amsterdam gehaald. Beulen waren er ook niet in Apeldoorn: deze werden uit Den Bosch en Den Haag ingehuurd.

Hendrik werd op de dag van de terechtstelling uit Arnhem naar Apeldoorn gebracht. Er was een regiment soldaten uit Deventer aanwezig voor ordebewaking. Niet uit Apeldoorn, want ‘op eigen volk zullen ze niet schieten’, was de gedachte. ’s Morgens voor de terechtstelling kreeg Hendrik bezoek van de dominee en betuigde daarbij zijn grote spijt over zijn wandaad.

De tribune voor de toeschouwers stond vóór het Raadhuis. Dus misschien stond de galg wel op de huidige plek van Koning Willem I? In historische films is het bij een ophanging meestal een luidruchtig gebeuren. Toejuichingen, een kolkende mensenmassa komt dan in beeld. Zo was het niet in Apeldoorn. In doodse stilte werd het vonnis voltrokken. Twee uur lang bleef het lijk aan de galg hangen. Daarna werd het afgenomen en begraven op de algemene begraafplaats, tegenover de Grote Kerk. Deze begraafplaats werd geruimd vanwege de bouw van Orpheus – dus het graf is niet meer te bezoeken.

Wil je meer lezen over de achtergronden: hier staat het verhaal van de beul van destijds is zelfs nog een fotografische afbeelding: Dirk Jansen. Belofte maakt schuld – de volgende keer zal ik weer een vrolijker onderwerp bespreken.