Oude meester bergt kwasten op

Zijn laatste expositie? Bij Jacques Maris weet je het nooit. De Ugchelense kunstschilder is de komende weken te gast bij goudsmid Remy Verzantvoort aan de Stationsstraat nabij het Marktplein. Er is ruimte voor zo’n 20 schilderijen, die je een bloemlezing van zijn oeuvre mag noemen. Wie weet komt er ooit nog eens een overzichtstentoonstelling. ,,Ik heb daarvoor genoeg’’, aldus de telg uit een beroemd kunstenaarsgeslacht.

Hoe het met hem gaat? ,,Niet best’’, zegt de 85-jarige, die je stokoud mag noemen nu hij zich met een hulpmiddel van hout of een opvouwbare rolstoel moet voortbewegen. Een handvol beroertes heeft hem behoorlijk verzwakt. Schilderen, zijn grote passie, kan hij niet meer. En dat vindt hij nog veel erger dan langdurig revalideren in Randerode of Villa Reva.

Hij had graag een ander, vrolijker verhaal verteld. Want praten gaat hem nog goed af. Anekdotes over een gekleurd verleden rollen over tafel. Ze doen mij denken aan de laatste keer toen ik hem sprak. Hij liet toen een boek zien waarmede hij duidelijk maakte dat niet de schilder Mesdag de paarden op zijn doek had geschilderd, maar daarvoor zijn vriend Jacob Maris in de arm had genomen. Hetgeen door Henk van Os, de toenmalige directeur van het Rijksmuseum min of meer werd bevestigd. Volgens misschien wel de grootste kunstkenner van Nederland was het in die dagen rond 1870 niet ongebruikelijk als schilders elkaar een handje hielpen.

DRIE BROERS

Jacob Maris, de oudste van drie schilderende broers, was de overgrootvader van Jacques. In de woonkamer hangt een tekening met het stempel van zijn voorvader. Maar Jacques zou Jacques niet zijn om ook de tekening aan een ander toe te schrijven. ,,Ik heb het sterke vermoeden dat mijn oud-oom Matthijs dat heeft getekend. Zo fijntjes, dat zie je bij Jacob niet.’’

Matthijs Maris. Niet zo beroemd als zijn grote broer die een boegbeeld is van de Haagse School, maar die hij langzamerhand, ver na zijn dood (hij stierf zo arm als een rat, in Londen) voorbij lijkt te gaan streven. De tekening met het stempel van atelier Jacob Maris is het enige kunstwerkje dat nog in familiebezit is. De zoon van Jacob, de opa van Jacques dus, was niet zo succesvol met zijn beleggingen en heeft de boel verbrast. ,,Hij heeft er mooi weer van gespeeld’’, lacht Jacques. Zo lacht hij ook om dat atelierstempel. ,,Dat zegt me niets. Dat kan er na een boedelverdeling op zijn gedrukt. Ik kijk naar de afbeelding.’’

Over afbeeldingen gesproken. Veertien jaar was Jacques toen hij voor eerst een aquarelletje (zie foto/afbeelding) aan de buitenwereld liet zien. ,, Dankzij familiebemiddeling was dat aan Bram Hammacher, de directeur van Kröller Müller. ,,Hammacher vond het blijkbaar mooi, want hij leidde mij persoonlijk rond langs werken van beroemde schilders waaronder Van Gogh. Dat heeft op mij een onuitwisbare indruk gemaakt. Dat heeft mij sterk beïnvloed ook.’’

Jacques noemt in het gesprek de naam van Jac Maris, de in 1996 gestorven beeldhouwer. En de appel valt niet ver van de boom, want Rob, de zoon van Jacques, maakt ook beelden. Apeldoorn dankt het beeld van gorilla Bongo aan hem. De mensaap kwijnt heden ten dagen wat weg op het rommelige veldje tegenover MCDonalds aan zuidelijke kant van de Hoofdstraat. Jacques heeft in zijn arbeidzame leven meer gedaan dan schilderen. Met smaak vertelt hij over zijn minder geslaagde periode als reclametekenaar bij krantenbedrijf Wegener. Hij deed naar zijn zeggen niet onder voor zijn chefs en dat zette kwaad bloed. ,,Ik was vanwege mijn grafische kennis binnengehaald en werd overgeplaatst. Ik heb het al met al in dat drukkerswereldje nog aardig lang volgehouden.’’

UGCHELEN

Zijn hart lag en ligt echter bij het schilderen. In olieverf. Sinds 1959 woont hij met zijn Jannie in Ugchelen waar hij ook lesgaf. Hij laat op de computer een afbeelding zien van een schilderij dat nu vanwege de exposite (zondag is de opening) bij goudsmid Verzantvoort hangt. Een natuurgetrouwe weergave van een brood. Jacques zette er een hond mee op de verkeerde poot. ,,Het hondje meende dat het echt was en hapte naar het schilderij.’’ Heel anders is een werk dat met strepen en dikke punten olieverf een boom weergeeft nabij de Mariahoeve in Assel. ,,Ik word wel eens stijlloos genoemd vanwege mijn verschillende stijlen. Ik vind dat iedereen van mijn werk mag zeggen wat-ie wil.’’

Hij oogt gaandeweg vermoeid. De beroertes eisen hun tol. ,,Daar leer je mee leven. Ik moet het ermee doen. Ook met vermoeidheid. Maar niet meer schilderen, dat is toch een heel ander verhaal. ,,Ik lig in de kreukels.’’

En die overzichtstentoonstelling dan? De schilder zwijgt even. ,,Daar heb ik heel veel ruimte voor nodig. Ik weet niet of ik dat nog kan opbrengen.’’

Galerie Verzantvoort, Hoofdstraat 148. Jacques Maris. Van 3 september tot en met 28 oktober.