Paul van Tongeren houdt lezing over tentoonstelling ‘For_Ever? War’ in ACEC

Het ACEC gebouw was de plek waar filosoof Paul van Tongeren zijn lezing hield over de nu lopende tentoonstelling ‘For_Ever? War’. Een tentoonstelling waarin de kunstenaars Peter Clouth, Dirk Knickhoff, Anke Land en Pier Pennings zich in de geëxposeerde werken uitspreken over impact en betekenis van de Tweede Wereldoorlog in hun persoonlijke leven.

Feiten en betekenissen

Paul van Tongeren beschouwde de expositie vanuit zijn eigen vakgebied, de filosofische ethiek. Aan het vraagteken uit de titel van de expositie ontleende hij de vraag: waarom oorlog? In zijn betoog ging hij daar verder op in. Cruciaal staat daarin het onderscheid tussen feiten en betekenissen. Feiten zijn stom, meetbaar en verifieerbaar. De mens daarentegen is degene die daaraan betekenis geeft. In tegenstelling tot de zekere feiten, zijn betekenissen altijd subjectief, onzeker en niet verifieerbaar. Zo is de mens, in tegenstelling tot het dier, een betekenis gevend wezen. Ter illustratie gaf hij het volgende voorbeeld. Als een koe honger heeft als gevolg van de signalen die het lijf ervaart, gaat hij eten. De mens daarentegen zal aan het hongergevoel een reeks van betekenissen toekennen. Overwegingen als is het wel tijd om te eten, waar heb ik zin in, moet ik mij niet matigen en dergelijke.

Communicatie

Om de onzekerheid die betekenis onlosmakelijk met zich meebrengt, is communicatie het mechanisme om die onzekerheid te verkleinen en waar mogelijk een consensus te bereiken. De bedreiging die hierbij op de loer ligt is tweeledig. De bereikte consensus wordt verabsoluteerd tot een dogma waardoor communicatie onmogelijk wordt, want feiten zijn feiten. Dan wel het subjectivisme krijgt de overhand die leidt tot onverschilligheid. Om deze bedreigingen het hoofd te bieden, is blijven communiceren de enig aangewezen weg. Blijven schipperen om op koers te blijven. Kunst en filosofie zijn daarin verwant om het hoofd te bieden tegen dogmatisering en onverschilligheid.

Na lezing nam Paul Baart het stokje over als moderator. Na een betrekkelijk kort vragenrondje, waarbij alsnog werd ingegaan op de rol van religie, de plaats van het begrip verzoening en wat maakt een mens tot mens. Thema’s die ieder op zich een avond waard zijn. Met het dankwoord van Pier Pennings kwam een einde aan een boeiende en betekenisvolle avond.

De expositie is nog te bezoeken tot en met 14 november