Prestige Wilhelminaring in geding

Aardig hoor, zo’n opening van de expositie van de Wilhelminaring onlangs in CODA. Met vriendelijke toespraakjes van Carin Reinders (CODA) en plaatsgenoot en voormalig cultuurwethouder Fokko Spoelstra (penningmeester Wilhelminaring). Wie de expositie bezoekt krijgt onder meer foto’s te zien van alle winnende kunstenaars, de ring die ze ontvingen… en de beelden. Maar niet de beelden van de winnaars Hans van Houwelingen en de Auke Vries. Die zijn ook niet te fotograferen. Want ze zijn er (nog) niet. Hoe zit ’t daarmee?

Is er zo langzamerhand geen sprake van een knellende ring? Het sieraad hoort bij de tweejaarlijkse uitreiking van de landelijke oeuvreprijs aan een Nederlandse beeldhouwer waaraan een opdracht van de gemeente Apeldoorn is verbonden: een beeld. Een verrijking voor de stad in een met alle respect wat achteraf gelegen park. Terwijl we naast Het Loo over een Koninklijk Park met weergaloze waterpartijen beschikken. Hoog tijd voor Apeldoorn Direct voor nader onderzoek.

Ergens na 2011 moet het al een beetje mis zijn gegaan. De stokoude Piet Slegers kreeg de oeuvreprijs die toen nog op het Loo werd uitgereikt. Het beeld dat hij zou maken liet lang op zich wachten. Iets te lang, vond ook de toenmalige interim-voorzitter Hans Esmeijer van de Stichting Wilhelminaring. Esmeijer is een voormalige topbestuurder uit Apeldoorn die het tot cultuurgedeputeerde van de provincie Gelderland en waarnemend burgemeester zou schoppen. Hij ging voor de zekerheid toch maar eens langs bij de toen al ziekelijke Slegers (hij overleed dit jaar op 92-jarige leeftijd). Twee jaar na dato, toen de nieuwe prijswinnaar Hans van Houwelingen al bekend was, werd het beeld alsnog onthuld.

Dat Van Houwelingen, de winnaar van 2013, nog steeds niet met een beeld naar Apeldoorn is afgereisd mag op z’n minst enige verwondering wekken. Dat vindt Hans Esmeijer ook. Hij stelde ooit voor om de prijswinnaar twee jaar de tijd te geven om dat voor elkaar te krijgen. ,,Maar dat werkt niet’’, zegt de huidige cultuurwethouder Detlev Cziesso. Hij is van mening dat het onder druk zetten van kunstenaars averechts uit zal pakken. Bovendien heeft Cziesso (net als Esmeijer overigens) geen idee wat voor sancties zijn gemeente uit de ambtelijke hoed zou moeten toveren als een kunstenaar niet aan de eis kan voldoen. Hij heeft overigens ook geen idee wanneer Apeldoorn zich mag gaan opmaken voor de onthulling van Van Houwelingen’s kunstwerk.

Bouwien ten Bokum, cultuurambtenaar van de gemeente Apeldoorn, tast ook al in het duister. Ze vertelt dat er gesprekken gaande zijn met Van Houwelingen, maar ze wil zich aan geen enkele termijn binden. Wellicht St Juttemis? Neemt de winnaar de prijs wel serieus? ,,Ja’’, zegt ze stellig. ,,Van Houwelingen heeft immers de prijs en de opdracht aanvaard.’’ De conceptuele kunstenaar Van Houwelingen zou al een aantal voorstellen hebben gedaan, maar van een concreet voorstel is het nog niet gekomen. Wellicht moet het Waterschap er ook nog aan te pas komen. De beelden bevinden zich nu eenmaal in het Sprengenpark. ,,We zitten nog in de verkennende fase, zegt de ambtenaar.’’ Goed dat we het weten.

Hoe mistig kan het zijn nu het onderzoek van Apeldoorn Direct uitwijst dat Apeldoorn maximaal 50.000 euro voor een beeld kan en wil vrijmaken? Dat lijkt veel geld, maar dat is het niet. Monumentale beelden zijn immers duur. Bovendien heeft Van Houwelingen het razend druk. En voordat we het vergeten, er is ook nog beeldhouwer Auke de Vries. Hij won de Wilhelminaring in 2015. Als we Bouwien ten Bokum mogen geloven zit het er dik in dat het beeld van De Vries in augustus 2017 wordt onthuld. De Vries kreeg de prijs (een ring van een Nederlandse sieradenontwerper) overigens niet op Paleis Het Loo maar in CODA overhandigd. Enerzijds is dat logisch. Bij het beeld horen gedichten en een sieraad. CODA’s pakkie an dus. Maar ja, Paleis het Loo is Paleis Het Loo en heeft veel meer prestige. En niet voor niets is de ring vernoemd naar de laatste koninklijke bewoner van het paleis waar sinds de eerste uitreiking van de ring in 1998 de chique plechtigheid om het jaar plaatshad.

De ring, het beeld, de gedichten hadden Apeldoorn als landelijke cultuurstad op de kaart moeten brengen. Het is er nooit echt van gekomen. De waarde en het prestige die sommigen in Apeldoorn aan de oeuvreprijs hechten lijkt – kijk maar eens naar belangstelling van de landelijke pers – wat overschat. En al dat getreuzel rond de totstandkoming van een kunstwerk doet de Wilhelminaring ook geen goed. Alle goede bedoelingen van de bestuursleden en CODA ten spijt. Straks hebben we eerder een beeld van Auke de Vries dan een beeld van Hans van Houwelingen. Op zich geen ramp, maar een beetje lachwekkend is het wel.