Zwerfjongeren de dupe van Lenteakkoord

Het Apeldoornse IrisZorg reageert verrast op de plannen uit het Lenteakkoord om de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) versneld te hervormen. Nieuwe cliënten krijgen vanaf 1 januari 2013 geen indicatie meer voor de lichtere vormen van zorg (zorgzwaartepaketten 1 tot en met 3). De begeleiding en ondersteuning verplaatst zich van instellingen naar thuis of de eigen omgeving. Maar zwerfjongeren hebben geen ‘thuis’ en vallen straks buiten de boot. IrisZorg pleit daarom voor een uitzondering voor thuisloze 18- tot 23-jarigen.

Dak- en thuisloze jongeren dreigen straks uit het zicht te verdwijnen en niet meer de zorg te krijgen die ze nodig hebben als 1 januari de AWBZ verandert. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten werkt met zorgzwaartepaketten (ZZP’s). Hoe zwaarder het ZZP, hoe meer zorg en begeleiding een cliënt ontvangt en hoe meer geld een instelling krijgt. De meeste dak- en thuisloze jongeren hebben lichte ZZP’s,1 tot en met 3 (zie website Iriszorg). En juist die veranderen. Per 1 januari 2013 wordt de zorgcomponent omgezet in ‘zorg thuis’ en vervalt de verblijfscomponent. Dat betekent dat IrisZorg in haar 24-uursopvang aan nieuwe jongeren huur moet vragen en veel minder begeleiding kan bieden. Voor degenen die al een indicatie hebben, verandert er niets.

Problemen

Dak- en thuisloze jongeren kampen met ontwikkelingsachterstanden, leerproblemen, dagstructuur, werk, relaties, zelfverzorging en verslaving. Veel van hen hebben een lichte psychiatrische aandoening of een lichte verstandelijke beperking.

Ze krijgen vaak een lage indicatie omdat psychiatrische stoornissen bij hen nog niet goed vast te stellen zijn. Binnen de reguliere zorg vinden ze moeilijk een plek omdat zij niet aan alle voorwaarden kunnen voldoen, ze hebben bijvoorbeeld geen stabiele woonruimte.

Consequenties

Door de AWBZ-verandering moeten deze jongeren straks eerder op eigen benen staan, met (minder) ambulante begeleiding. Terwijl ze juist intensieve hulp nodig hebben vanwege hun complexe problemen.

Veel van hen missen de vaardigheden om zelfstandig te wonen en hun leven op de rit te krijgen. Regulier onderwijs is voor hen te hoogdrempelig, werk is er niet (gesubsidieerde arbeid is verdwenen), dus dagbesteding ontbreekt. Vaak hebben ze niemand om op terug te vallen. Dat maakt hen extra kwetsbaar. Ze lopen risico’s op verergering van hun problemen, een slechte gezondheid, op misbruik door ‘vrienden’ (geld aftroggelen, prostitutie, ingezet worden bij drugshandel), op contacten met justitie.

Jongeren hebben te weinig inkomen om woonruimte, vaste lasten, verzekeringen en eigen GGZ-bijdragen et cetera te betalen. Bovendien is er een gebrek aan reguliere kamers. Een bijstandsuitkering tot 21 jaar (maximaal € 230,- per maand) is evenmin toereikend voor de eigen bijdrage voor begeleid wonen. Jongeren worden straks gedwongen te gaan ‘bankhoppen’ bij bekenden of gebruik te maken van de nachtopvang. Het is dan heel lastig om ze de zorg te bieden die ze nodig hebben.

Een deel van deze groep zal vervallen in criminaliteit en daarin verharden. Voorkomen is uiteindelijk goedkoper dan genezen. Zo kost detentie bijvoorbeeld € 247,- per persoon per dag. Dat is veel duurder dan de intensieve opvang van jongeren bij IrisZorg.

Uitzondering

Aanvankelijk zou pas in 2014 de AWBZ veranderen, ZZP 1 en 2. Nu is dat een jaar versneld en is daar ook ZZP 3 bijgekomen. Door de versnelde invoering ontbreekt de tijd om goede opvangalternatieven te ontwikkelen.

IrisZorg pleit voor een uitzondering voor thuisloze 18- tot 23-jarigen. Langdurige opvang van jongeren met complexe problemen is een gemeenteoverstijgende aangelegenheid en moet in de AWBZ blijven. Voor deze groep moet passend beleid worden gemaakt.