Reed ik te hard? Nee hoor, u vloog te laag

Positief denken is ‘in’. Oplossingsgericht bezig gaan, vooruit kijken en pro actief kansen benutten. Niet teveel stil blijven staan bij oude koeien in de sloot. Laatst las ik een boek wat haaks staat op al deze actuele managementwijsheden. De Deense professor Svend Brinkmann schreef: ‘Standvastig’ en in zijn boek stelt hij het positieve denken ter discussie. Goed om daar het nieuwe jaar 2017 mee te beginnen.

Brinkmann stelt dat we in een accelererende cultuur leven. Het lijkt wel alsof alles steeds sneller gaat. De wet van Moore geeft aan dat elke 2 jaar de capaciteit van computers verdubbelt. En elke 2 jaar moet je een nieuwe mobiel omdat je anders nieuwe apps niet kunt gebruiken. Zo is in ons werk ook alles continu aan verandering onderhevig. We werken in lerende organisaties waarin voortdurende verandering zo ongeveer enige constante factor is. In onze tijd zijn de ongeletterden niet de mensen die niet kunnen lezen en schrijven, maar zij die niet kunnen leren, afleren en opnieuw leren. Het enige wat we zeker weten is dat we vandaag leren, morgen al weer verouderd is. Werknemers moeten flexibel zijn en een leven lang leren. Het ergste wat je kunt doen is stilstaan: want als iedereen vooruitgaat terwijl jij stilstaat raak jij achter. Stilstand is dan hetzelfde als achteruitgang. Terwijl de technologische vooruitgang tijd zou moeten opleveren, gebruiken we deze vrijgekomen tijd om nóg meer nieuwe projecten te plannen. Logisch dat zoveel mensen een coach nodig hebben, en logisch dat kritiek ingeslikt moet worden: die vestigt de aandacht op wat verkeerd gaat, en dat kost tijd. Beter is het dan om positief te denken en oplossingsgericht in volle vaart door te buffelen.

In zo’n werk- en leefklimaat, stelt Brinkmann, hebben mensen voeten in plaats van wortels. Als je voeten hebt ben je mobiel, kun je bewegen, je kunt alle kanten op. Ontwikkeling en beweging lijken een doel op zich te worden.
Heb je wortels dan sta je stil, ben je vastgegroeid. Als je goed geworteld bent had dat altijd een positieve betekenis. Je bent verbonden met andere mensen, met je werk, met de plaats waar je woont. Tegenwoordig wordt deze positieve betekenis steeds vaker vervangen door een negatieve. Wortel schieten betekent vastgegroeid zijn. Doordat je je verbonden hebt aan het ene, sta je niet meer open voor allerlei andere opties, mogelijkheden en stippen op de horizon. Voor je er erg in hebt wordt je ervan beschuldigd reactionair en conservatief te zijn.

Brinkmann betoogt dan dat het er niet om gaat hoe je je ontwikkelt maar hoe je stilstaat. Neem genoegen met jezelf, en blijf jezelf door gewoon af en toe nee te zeggen en bovenal stevig in je schoenen te staan. Hij haalt er de oude Griekse stoïcijnse filosofen bij met hun aandacht voor zelfbeheersing, gemoedsrust, stabiliteit, plichtsbesef en waardigheid. En hun bezinning op de eindigheid van het leven. Sta stil bij wie je bent en wat je hebt, wees tevreden in plaats van je voortdurend te ontwikkelen en om te schakelen.

• In plaats van je te richten op de gewenste situatie (positief denken), adviseren de stoïcijnen negatief denken: stel je voor wat er gebeurt als je kwijtraakt wat je hebt.
• In plaats van continu te denken in mogelijkheden adviseren de stoïcijnen dat je je beperkingen kent en daar tevreden mee bent.
• In plaats van altijd en overal je bewust te zijn van wat je voelt, en dat ook te uiten, adviseren de stoïcijnen je om je gevoelens in de hand te houden en soms te onderdrukken.
• In plaats van de dood te ontwijken, adviseren de stoïcijnen dat je je elke dag bewust moet zijn van je sterfelijkheid en dankbaar moet zijn voor het leven wat je hebt.

Met deze benadering kun je met een milde blik een stap terug kunt doen en constateren dat het glas halfleeg is. Het is wat het is. Tegelijk zie je de anderen in hun hamsterrad op zoek zijn naar wéér een nieuwe uitdaging.

De afgelopen jaren is het aardig gelukt om in Apeldoorn pas op de plaats te maken. We konden ook niet anders: zonder geld kom je niet ver in je ambities. Dan richt je je op de kerntaken, en je doet je best om dát allemaal goed op de rails te houden. Maar het einde van de tunnel is in zicht. Apeldoorn is onder het financiële toezicht van de provincie uit. Het programma voor herstel werpt z’n vruchten af. En met verkiezingen in 2018 in het vooruitzicht is dan verleiding levensgroot om met mooie plannen uit te gaan pakken en weer gas te gaan geven. In de begroting voor 2017 was dat al te merken: er is weer geld voor ‘leuke dingen’, extra geld voor cultuur, extra geld voor evenementen. Dan blijft het nuttig om die oude Griekse stoïcijnen in het achterhoofd te houden met kernwaarden als zelfbeheersing, tevredenheid, stabiliteit en plichtsbesef.

André Rouvoet heeft ooit gezegd: ‘Niet alles kan, en zeker niet alles tegelijk’. En zo is het. Het is goed om de basis goed voor elkaar te hebben en te houden. Om netjes af te maken waar je aan begonnen bent, niet te vlug nieuwe speerpunten oppakken, maar bijvoorbeeld met aandacht de uitwerking van de drie decentralisaties in het sociale domein blijven volgen. Een boom heeft jaren nodig om groot en stevig te worden en zo is ook met grote projecten en verandertrajecten.

Realiseer je wat je wél in huis hebt (veel bos en veel natuur), wees daar tevreden mee en zuinig op en accepteer tegelijk dat anderen op andere terreinen gewoon meer te bieden hebben (misschien goed om die watersport-ambities op een laag pitje te zetten? Sneek scoort toch altijd beter ;).
Investeer in duurzame oplossingen, laat niet projecten half af in de steek omdat je weer wat nieuws hebt ontdekt. Let op de lange termijn… de lange adem.

Voor 2017 betekent dat: denk aan je wortels en negeer je voeten. Als bosrijkste gemeente van Nederland moet dat Apeldoorn aanspreken: goed geworteld blijven. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. De slogan van de city-marketing-campagne die in 2017 van start vat dat mooi samen in: https://www.gewooninapeldoorn.nl/

Erik Jan Aalbers, gemeenteraadslid ChristenUnie