Verkiezingstijd

Zo langzamerhand begint het gewoon te worden: een kabinet zit de rit niet uit en er komen vervroegde verkiezingen. Oorzaak en gevolg lopen soms door elkaar, want voor oppositiepartijen is het laten vallen van een zittend kabinet soms een mooie manier om nieuwe verkiezingen af te dwingen. De gedachte dat een volksvertegenwoordiging is gekozen voor vier jaar en in die tijd gewoon haar werk moet doen, ontbreekt te vaak.

Voor een kabinet ligt dit anders: een kabinet kan enkel verder als het het vertrouwen heeft van de meerderheid in de Tweede Kamer. Wij kennen geen systeem waarin de kiezers het vertrouwen in de volksvertegenwoordiging kunnen opzeggen. Het al of niet bestaan van dat vertrouwen blijkt wel bij de eerstvolgende verkiezingen. Vanouds is ontbinding van het parlement een manier om een conflict tussen Kamer en Regering op te lossen. Het staatshoofd kiest in dat conflict voor het kabinet (en ontbindt dan de Kamer) of kiest voor de Kamer (en aanvaardt het ontslag van het kabinet). Sinds 1972 wordt de keuze niet meer gemaakt, maar aanvaardt de Koningin het ontslag van het kabinet en ontbindt ze ook de Kamer ten behoeve van nieuwe verkiezingen.

Als je hierover nadenkt, is het vreemd. Het laatste dieptepunt in deze ontwikkelingwas het aftreden van het kabinet Rutte: er was geen ruzie in het kabinet en er was (nog) geen conflict met de Kamer.

Dat loopt in de Gemeenteraad toch anders. Verschillende raadsleden (ik ook) hebben afgelopen voorjaar gezegd dat er nieuwe verkiezingen zouden zijn gekomen als wij de Tweede Kamer waren geweest. Dat is ook waar (zie boven). De vraag is wel of die situatie beter was geweest. Omdat de Gemeenteraad voor vier jaar is gekozen en van die termijn niet kan worden afgeweken, zijn de verschillende fracties gedwongen om tot een oplossing te komen. Dat is gezond, want het beperkt de polarisatie. Het verhelderen van verschillende politieke standpunten in debatten is goed, maar elkaar de tent uitvechten om de kiezer in het gevlei te komen is niet goed. Raadsleden kunnen niet in een electoraal betere positie komen door een College weg te sturen.

Ons systeem met vaste zittingsperiodes dwingt ons om verantwoordelijkheid te nemen binnen de bestaande verhoudingen. Iets meer daarvan in Den Haag zou ook de naam van de politiek geen kwaad doen. Gezien de stand van de opiniepeilingen is het zeer de vraag of een kabinetsformatie na de verkiezingen gemakkelijker is dan ervoor. Duidelijk is wel dat een politieke crisis de oplossing van de echte problemen niet gemakkelijker maakt.

Roelof Veen – fractievoorzitter ChristenUnie