‘Een oorlog voeren, een piramide bouwen; het is allemaal een reactie op het kleinmenselijke’

Op dinsdag 12 april is ‘MacBeth’ te zien in Orpheus. Marcel Osterop sprak met de regisseur van het verhaal, Lucas de Man.

Je doet veel verschillende projecten naast elkaar. Zit dat hyperactieve in de familie?
,,Dat zit in mij. Maar het werd zeker gestimuleerd door mijn ouders. Mijn moeder zei ‘De truc is niet om veel te doen, de truc is om dingen af te maken. Je mag wat mij betreft tien dingen doen, maar doe ze wel goed.’ Eigenlijk is dat wat ik achteraf besefte; dat wat ik voortdurend doe is omstandigheden creëren zodat ik voortdurend ‘mij’ kan zijn. En ik moet toch op de één of andere manier steeds geprikkeld worden. Gisteren bijvoorbeeld had ik een hele fijne dag omdat ik, én aan het filmen was met een hele ploeg, én ik ’s avonds mocht optreden voor 150 boeren, én ik daarna nog in Hilversum een documentaire insprak. Ik kwam ’s nachts thuis en ik zat vol energie. Het was vermoeiend maar ook fijn. Je creëert, je doet, je zoekt, het lukt, “Ja yes! Bam bam bam!”. Ik voel me momenteel enorm geprivilegieerd dat ik al die mogelijkheden heb. Dat ik mag creëren.”

Jouw talent is om zelf op het podium al improviserend direct iets te veroorzaken in het publiek. Hoe zet je dat talent in bij het regisseren van een grote zaalvoorstelling?
,,Er is mij gevraagd; “Lucas, regisseer twee klassiekers voor in de grote zaal.” Het is een opdracht die ik ter harte neem. Maar waar ik steeds minder braaf mee omga. Bij Romeo en Julia heb ik de tekst bewerkt, en zag je op het podium mijn analyse. Bij Macbeth wil ik ook echt mijn eigen verhaal vertellen. Ik ben niet puur met Shakespeare bezig geweest. Wat ik wel merk is dat het medium ‘grote zaal’, en de traditie ervan, het moeilijk maakt om daar zoiets directs te veroorzaken in het publiek als bij mijn andere voorstellingen, bijvoorbeeld “De Man door Europa”. De stijl die ik als theatermaker in die voorstelling hanteer, die stijl kan makkelijk in de grote zaal staan hoor. Maar dat is voor later. Dat moet zich aandienen. Ik voel dat dat voor nu nog niet klopt. Bij Macbeth gaat het me er echt om zo goed mogelijk mijn verhaal te vertellen. Ik ben niet bezig met wat ‘mijn stijl’ is. Ik zoek de stijl die het best bij de inhoud past. Dat doe ik eigenlijk altijd.”

Waarom Macbeth?
,,Het onderwerp is heel actueel. Het gaat over de mens in oorlog en dan vooral zijn onmacht daarin. Dat is wat ik in al mijn stukken doe; die onmacht, het kwetsbare, het niet-weten laten zien. Omdat het zo kleinmenselijk is.”

Waarom fascineert dat kleinmenselijke je?
,,Het is het enige dat we hebben. De rest is een reactie daarop. Een oorlog voeren, een piramide bouwen; het is allemaal een reactie op het kleinmenselijke. We kunnen allemaal zelf een klein deel van de wereld maken, maar dat kan alleen door het soms ook niet te weten. En dus te struikelen of te falen. Dat niet-weten is voor mij zo essentieel. Toen alle filosofische lagen daarvan tot me doordrongen… sommige mensen worden er heel bang van. Dat snap ik. Maar ik denk dat onder die angst ook weer veel kracht zit. Kracht om je tegen die angst te verzetten. We weten het niet.”

Hoe ervaar jij dat niet-weten in je eigen leven?
,,Constant. Als je vraagt; “Hoe was ik als achttienjarige?” dan was ik daar constant mee bezig. Ik kan er nu natuurlijk beter woorden aan geven. Maar toen al dealde ik constant met de vraag; ‘Wat zit ik nu te doen? Waar ben ik nu eigenlijk mee bezig? Hoe ga ik het vormgeven? Wie wil ik worden?’ Voor mij was wel al duidelijk; ik wil iemand worden die creëert. Daar heb ik nooit aan getwijfeld. Het creëren en het niet-weten, dat ligt heel dicht bij elkaar.”

Kan je je vrienden en geliefde troosten met dat inzicht?
,,Ja. Ik maak ze soms ook een beetje ontzet ermee, omdat het ze confronteert. Maar het troost ook zeker. Troost op een existentieel niveau. Het niet-weten een plek geven; dat is wat ik probeer met mijn kunst. Dus het bieden van troost. Soms is dat confronterend.”

Hoe ontspan jij je?
,,Nou, van alles. Reizen. Series. Uit eten. En werk. Werk absoluut. Spelen. Op een podium staan. Eigenlijk is het niet zo dat ik mijn werk heb, en daarnaast iets anders. Het is allemaal één ding. Ik ben. En ik probeer zo goed mogelijk Lucas te zijn. Dus dat wil zeggen dat ik mijn negatieve kanten niet probeer weg te moffelen, maar ze iedere keer opnieuw probeer aan te kijken. En de ene dag kan ik dat beter dan de andere dag. Dat is precies waar Macbeth voor mij over gaat. Als je het negatieve in jezelf – het beest dat in iedereen zit – blijft wegduwen, neemt dat beest vroeg of laat de overhand. Dus ik probeer het beest in mezelf steeds aan te blijven kijken. Ik denk dat dat belangrijk is in deze tijd, waarin het vooral veel gaat over de buitenkant.  De personages in de voorstelling proberen dat ook. Ik laat alle varianten zien hoe de mens ermee om gaat, met dat onbekende beest.  In de voorstelling heeft Macbeth onder andere een post-traumatische stressstoornis. Ik heb daarvoor gekozen omdat het een uitvergroting is van zo’n kleinmenselijke reactie op het niet-weten. Daarmee is het niet een voorstelling over PTSS. Het is een voorstelling over hoe de mens omgaat met het onbekende in zichzelf. Ik hoop dat het publiek dat allemaal in zichzelf zal herkennen. De struggle om zo goed mogelijk je beste zelf te kunnen zijn.”

Kaartverkoop
Macbeth is op dinsdag 12 april te zien in Theater Orpheus, aanvang: 20:00 uur. Kaarten zijn vanaf € 25 verkrijgbaar via www.orpheus.nl of de theaterkassa. De theaterkassa is op werkdagen geopend van 10:00 tot 14:00 uur en dagelijks telefonisch bereikbaar van 10:00 tot 22:00 uur via 055 527 03 00.