Christiaan is rebel bij Extinction Rebellion Apeldoorn: “We doen mooie dingen, maar we zijn er nog lang niet”

Of je ze nu adoreert of verafschuwt, aan hun aanwezigheid valt bijna niet te ontkomen. Extinction Rebellion Apeldoorn organiseert ludieke, vreedzame en soms disruptieve acties om druk op de regering te zetten. Steeds meer mensen sluiten zich aan bij de beweging. Maar wat drijft deze groeiende groep actievoerders om zich aan te sluiten bij de beweging, en waar halen ze hun motivatie vandaan? Vandaag ga ik in gesprek met Christiaan Verweij (51), hij is rebel bij XR (de afkorting van Extinction Rebellion) en geeft ons een beeld van het werk van de organisatie en hoe zo’n activiteit eruit ziet.

De Apeldoornse tak

Extinction Rebellion (XR) is een internationale burgerbeweging die zich inzet voor klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. De beweging is opgericht in 2018 in het Verenigd Koninkrijk en is inmiddels actief in meer dan 70 landen, de Nederlandse beweging is in 2019 opgezet. De ‘rebellen’ van XR schrikken niet terug voor een arrestatie. De beweging blijft groeien en heeft sinds maart 2023 een Apeldoornse tak. Ze proberen op een voornamelijk ludieke manier veranderingen tot stand te brengen.

Het zaadje voor Extinction Rebellion is ongeveer 2,5 jaar geleden geplant. De groep begon met een clubje van vijf personen in Apeldoorn, Klimaatalarm Apeldoorn. Ze kwamen samen in het Oranjepark; “Maar er is meer nodig dan bij elkaar komen in een park, vanuit deze club is Extinction Rebellion Apeldoorn ontstaan,” aldus Christiaan.

Er zijn zo’n 150 leden ingeschreven op de nieuwsbrief van XR Apeldoorn, maar aangeven hoeveel rebellen er actief zijn is volgens Christiaan lastig: “We zien iedere actie een andere groep. Iedereen mag zich XR noemen, zolang je je aan de kernwaarde houdt, we hebben ook meerdere woordvoerders. Anders ontstaat er een bepaalde hiërarchie en gezagsstructuur die niet altijd helpend is.”

Directeur, vader en XR-activist

In het dagelijks leven is Christiaan directeur-bestuurder bij een zorgorganisatie, in het Drentse dorpje Borger om precies te zijn. Hij en zijn vriendin zijn beiden actief bij de Apeldoornse tak van XR; “Het gaat bij ons thuis tijdens het eten vaak over de veranderingen in de wereld.” Voorheen was Christiaan vaak aanwezig bij de landelijke en lokale acties, tegenwoordig blijft hij steeds vaker thuis. Mede omdat hij drie kinderen heeft, die wel thuisblijven tijdens de demonstraties: “Een demonstratie kan wel met kinderen, maar die van mij willen niet en zijn nog wel heel jong. Het zijn geweldloze acties, als de politie dan wel ingrijpt met bijvoorbeeld waterkanonnen geeft dat een raar beeld, vooral omdat de demonstranten geen vlieg kwaad doen. Met kinderen erbij gebeurt er ook minder, het werkt de-escalerend.”

XR is een controversiële beweging. Sommige vinden de acties van de beweging te radicaal, terwijl anderen vinden dat de beweging juist nodig is om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis. “We doen het niet voor niets. Meedoen aan de acties doe ik niet voor mijn plezier, maar omdat het nodig is.” Christiaan omschrijft zijn inzet niet als een burgerplicht: “Ik zie het als plicht als vader en richting mijn eigen geweten. Kleding gemaakt door kinderen draag ik ook niet, omdat dit aan mijn geweten knaagt. Natuurlijk ga ik op mijn vrije dag ook liever in de natuur wandelen, maar je moet je stem laten horen. Anderen doen het niet, dus we moeten mensen blijven motiveren. We doen mooie dingen, maar we zijn er nog niet.”

Wisselende reacties

De reacties die Christiaan krijgt zijn wisselend: “Je hebt, net zoals politica, voor en tegenstanders. Sommige personen doen er alles aan om je onderuit te halen, er wordt al jaren geroepen ‘ga toch eens werken’. Het is niet leuk om te horen en er ligt uitdaging om mensen mee te krijgen, aan de andere kant begrijp ik het best goed. Ik ben ooit van vlees eten naar veganistisch gegaan, iets wat ik zelf nooit had verwacht. Nu kan ik mezelf niets anders meer voorstellen. Het is een proces, je visie op de wereld verandert.” Sceptici iets kwalijk nemen doet Christiaan niet: “Ik wil juist in gesprek.”

De Apeldoornse beweging voert meerdere acties per jaar uit. Zo blokkeerde een groep het kantoor van de Belastingdienst in Apeldoorn en bezette een groep actievoerders het pand van de ING aan de Hoofdstraat. De regering komt met strengere regels rond de acties, dit maakt het ‘spannender’ voor de rebellen van XR: “Ik ben benieuwd hoe de blokkade aanstaande zaterdag gaat verlopen, de burgemeester van Den Haag, Jan van Zanen, heeft aangegeven niet blij te zijn met onze komst.”

Naast de burgemeester van Den Haag zijn er meerdere tegenstanders niet blij met de (op)komst van Extinction Rebellion. Een deel van de bevolking begint haar sympathie voor de groep te verliezen. In hoeverre hecht Christiaan waarde aan het behouden van positieve aandacht? “Het is belangrijk, maar onze idealen gaan voor. Onrust zaaien doen wij niet om de mensen die onderweg naar hun werk zijn te pesten, maar omdat we zien dat het iets oplevert.”

Veel voorbereiding

De acties worden zorgvuldig gepland en gecoördineerd, met veel voorbereiding en toebedeling van taken aan verschillende teams en leiders. “Deze leiders zijn verantwoordelijk voor het sturen en organiseren van specifieke acties om ervoor te zorgen dat alles soepel verloopt. Voorafgaand aan de acties ondergaan deelnemers trainingen waarin ze leren hoe ze geweldloos kunnen blijven, effectief kunnen blokkeren en zich bewust zijn van de juridische consequenties,” legt Christiaan uit. 

Er wordt aandacht besteed aan teamwerk en het vervullen van verschillende rollen. De organisatie is ‘zeer gedetailleerd’ en omvat zelfs muzikale activiteiten om de sfeer te bevorderen. “Voor sommigen is dit een fulltime inzet, waarbij mensen zelfs hun baan opgeven om zich dag en nacht in te zetten voor de zaak,” aldus Christiaan.

Falen van overheid en bedrijfsleven

XR is ervan overtuigd dat de overheid en het bedrijfsleven niet snel genoeg actie ondernemen om de klimaatcrisis te bestrijden. Ze roepen deze partijen op om hun verantwoordelijkheid te nemen en de uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen. “De politiek zet geen stappen en het bedrijfsleven neemt de verkeerde. Ze willen de laatste grondstoffen delven.” De urgentie van de klimaatcrisis: De beweging gelooft dat de klimaatcrisis een existentiële bedreiging vormt voor de mensheid. De temperatuur op aarde stijgt, waardoor extreme weersomstandigheden, zeespiegelstijging en andere problemen ontstaan. 

De beweging gelooft dat het huidige economische systeem, gebaseerd op groei en consumptie, de klimaatcrisis in stand houdt. XR roept op tot een systeemverandering: waarbij we overstappen op een duurzame economie die gebaseerd is op gelijkheid en duurzaamheid.