Dominee kan niet wachten tot alles weer ‘normaal’ is

Als op zondagmorgen tegen 10 uur het klokgelui van de Julianakerk aan de Deventerstaat de mensen oproept verschijnen er slechts 4. Eén daarvan is ds. Henk Boter. Hij is een van de 3 vaste predikanten van de Protestante Wijkgemeente Apeldoorn Noord-Oost. In verband met de coronamaatregelen moeten de gemeenteleden voorlopig thuisblijven. Daar kunnen ze de dienst wel online ontvangen. Voor hen betekent het klokgelui: start de verbinding.

Wat houdt zo’n online dienst in?

,,De online diensten hebben dezelfde indeling als onze ‘gewone’ diensten. Er wordt uit de Bijbel gelezen, gebeden en uitleg gegeven, dat blijft hetzelfde. Wat aangepast is, is het zingen. Er worden liederen uit eerder opgenomen diensten afgespeeld, mensen kunnen wel thuis meezingen uiteraard. En de collectezak is vervangen door Tikkie. Wat ik heel erg mis is het sociale gebeuren om de dienst heen, het praatje vooraf, de koffie achteraf, het mensen ontmoeten, het spreken en echt aankijken. Gedurende de preek is het heel lastig dat je geen reactie ervaart vanuit de gemeente, je kunt niet zien of iets landt. Ik ontvang nu wel meer mails en appjes na de dienst, daaruit kan ik wel het een en ander opmaken. Bijvoorbeeld dat mensen de kerkgang ook missen, voor sommigen betekent de kerk zelfs het enige uitje dat ze hebben. En ik mis vooral de interactie met de kinderen. Zij krijgen op een bepaald moment in de dienst altijd extra aandacht voordat ze naar hun eigen nevendienst gaan en dat is er nu niet. Ik kan niet wachten om weer volledig aan de slag te gaan!”

Wie zijn de andere 3 mensen die zondagmorgen de kerk ingaan?

,,Dat zijn een ouderling, een organist en een technisch iemand. Gevieren boksen we het voor elkaar. ‘Vroeger’ deden we dit voor gemiddeld 250 mensen, nu kunnen we meten dat er gemiddeld 140 apparaten aan staan op zondagmorgen. Reken dat achter elk apparaat meerdere mensen zitten, dan blijkt het bereik prima.”

Corona brengt zoveel creativiteit naar boven, hoe zit dat bij de kerk?

,,Voor mijzelf: ik gebruik opeens weer de telefoon om mee te bellen. En ik merk om mij heen dat anderen dat ook doen. Er wordt goed naar elkaar omgekeken. Onze wekelijkse nieuwsbrief werd voorheen vooral gebruikt voor zakelijke mededelingen maar vormt nu een bron van verbinding. Predikanten zetten er iets extra bemoedigends in en er is een nieuwe rubriek ontstaan, de zogenaamde ‘Pareltjes’. Gemeenteleden kunnen een kort verhaaltje plaatsen over een positief moment dat ze in deze coronatijd hebben meegemaakt. Het levert mooie verhalen op.

De diaconie heeft een extra kaartenactie op touw gezet voor onze 80-plussers. De allerjongste kinderen hebben een kaart van ‘Dominee Beer’, een knuffelbeer die normaal aan hen verhalen vertelt en nu onderdeel van de berenjacht is, gekregen. De basisschoolkinderen krijgen de verhalen en verwerkingen, die ze normaal tijdens de kindernevendienst horen en maken, nu thuis. Eindexamenkandidaten krijgen een leuk pakketje thuisgebracht. En op ons account van Facebook wordt vaker geplaatst en veel vaker gereageerd. Er is ook een groep muzikanten bezig om digitaal muziek op te nemen, dat we in de diensten kunnen gebruiken. Allemaal creatieve verbindingsmiddelen.”

Hoe doen jullie momenteel huisbezoeken?

,,Die doen we niet. Jammer, maar het kan niet anders. Het gaat meestal om de kwetsbare groep mensen, dus het mag volgens de RIVM-regels niet eens. Dan maar weer de telefoon. Ik moet zeggen dat ik telefonisch meer mensen bereik, het kost immers minder tijd. Maar schrijnend is het wel. Deze mensen missen de kerkdienst maar ook hun kinderen en kleinkinderen. Sommige echtparen zijn gedwongen apart te wonen, soms op dezelfde gang. Bij anderen komen herinneringen aan de oorlogsjaren naar boven, de angst voor corona associëren ze met angstige herinneringen. Ik merk dat veel mensen het meeste last hebben van het niet kunnen bijwonen van een uitvaart van hun geliefde naasten. Al met al heel triest. Maar doordat wij als predikanten minder vergaderen momenteel hebben we hier gelukkig voldoende tijd voor.”

Denk je dat jij/de kerk voldoende troost kunt bieden?

,,Ik merk dat aandacht goed doet, het idee dat de kerk hen niet vergeet. Ze kunnen even hun verhaal kwijt, ik bied ze daarvoor een luisterend oor. Ik denk dat daar al een grote troost vanuit gaat en ik zeg dat ik ook weinig kan veranderen aan deze akelige toestand. Ik bagatelliseer hun verdriet niet, daar is de situatie niet naar. Zelf houd ik hoop en dat probeer ik door te geven. Al is het alleen maar door een afsluitend: ‘Tot ziens!’. Kijk, natuurlijk heeft een telefonisch gesprek beperkingen als het gaat om diepgang, dat gaat nu eenmaal makkelijker als je tegenover of naast iemand zit, maar die diepgang hoeft niet altijd. Samen stil zijn is soms al voldoende.”

Kun je je vinden in het gezegde: ‘Als de kerk is van hout, zijn de mensen van goud’?

,,Het is een wat treurige conclusie … maar ergens klopt het wel. Mensen vinden de kerk nu belangrijker. Persoonlijk mis ik de kerk ook meer dan anders. De saamhorigheid en de inhoud, het vertrouwen, dat is toch wel de zingeving van je geloof. Je ziet nu ook dat mensen hangen aan rituelen, zoals samen op het balkon klappen, tegelijkertijd met elkaar een lied zingen, een beer voor je raam zetten. Misschien wel onbewust lijken we daar echt behoefte aan te hebben.”

Denk je dat we van deze hele situatie iets zullen leren?

,,Ik hoop het in elk geval heel erg. Zoals we nu naar elkaar omkijken, waarom zouden we daarmee stoppen? Het brengt zoveel vreugde en voldoening. En ik hoop op een stukje meer dankbaarheid voor de vrijheid die we hebben. Het is niet zo vanzelfsprekend. Op wereldniveau hoop ik dat we beter gaan letten op een meer verantwoorde manier van leven. En als iedereen zich blijft gedragen naar de afspraken en niet overal de grenzen van gaat opzoeken, zie ik de toekomst positief in.”