El gusto: plezier met chaâbi – Gigant film

Safinez Bousbia is een Algerijns-Ierse documentairemaakster. Zij ontmoet in 2003 in een kleine winkel in de kashba van Algiers een man, die vertelt ooit deel uit gemaakt te hebben van een groep muzikanten. Het zet haar op het spoor van de chaâbi, een populaire muziekvorm die halverwege de twintigste eeuw een grote bloei doormaakte. De man vertelt haar dat hij al jaren zijn collega’s niet gezien heeft, dat hij ze mist en dat hij zo graag weer eens samen zou willen musiceren. Bousbia start een zoektocht van meer dan twee jaar, brengt de muzikanten bijeen en organiseert een serie optredens.
‘Buena Vista Social Club, maar dan in Algerije,’ zou je zeggen. Maar die vergelijking gaat niet op.

Er is ruim aandacht voor het ontstaan van de chaâbi. Chaâbi betekent ‘van het volk’. Het komt voort uit de muziekstijlen die de bewoners van de kashba in hun genen hebben zitten: Arabisch, Andalusisch, Berbers, Joods en zelfs de flamenco. Deze ritmische cocktail wordt eind jaren veertig en begin jaren vijftig ontwikkeld door de legendarische El Hadj Mohamed El Anka. Hij vertolkte daarmee als geen ander de gevoelens van het volk. In de jaren vijftig leidde hij een chaâbi-orkest op het conservatorium van Algiers, waarin Arabische en joodse studenten samen musiceerden.

We krijgen ook nog even een lesje geschiedenis: tussen 1954 en 1961 vond de onafhankelijkheidsrevolutie in Algerije plaats, waarin de chaâbi met haar teksten over vaderland en vrijheid een grote rol speelde. Echter, tijdens de daarop volgende contrarevolutie keerde het tij en trad een streng regime aan: de chaâbi werd zelfs verboden. Een aanzienlijk deel van de bevolking, en dus ook veel muzikanten, vertrekt naar Frankrijk en zoekt heil in Marseille of Parijs.

De stad Algiers, en dan vooral de kashba (de grote volkse woonwijk), wordt in deze documentaire schitterend in beeld gebracht. Je loopt als het ware door de smalle kronkelsteegjes mee langs het leven op straat. De camera zorgt voor een bewegende impressie alsof alles in de stad nog geweldig is; tegelijkertijd zien we de armoede en verpaupering. Aan het eind van de film komt het verval van de stad aan de orde; dan zien we statische beelden die hard binnenkomen.

Uiteindelijk bereikt Safinez Bousbia haar doel. Twintig muzikanten worden verenigd. Het zijn inmiddels zeventigers en tachtigers, maar dat maakt voor de muziek niet uit. Ook de zoon van El Hadj Mohamed El Anka, die inmiddels lesgeeft aan het conservatorium in Algiers, is van de partij. Na een paar vrolijke en melancholieke oefensessies vindt het eerste reünieconcert plaats in Marseille. De heren worden ondersteund en begeleid door een groep jonge muzikanten van het conservatorium uit Algiers. De laatste beelden in de film zijn die van het grote concert in Parijs. De oudjes stelen de show.

Het is de meeslepende chaâbimuziek die deze documentaire draagt. Ze is voortdurend te horen en te zien. Het spelplezier van de muzikanten spat eraf, gedurende de hele film. (Gusto = plezier.)
El gusto is een indrukwekkend document dat uw aandacht verdient. Gaat zien, die film!

–
Apeldoorn, augustus 2013