In Beeld: Gilian de Vries, 15 jaar artistieke veelzijdigheid

Op de ochtend van het gesprek, stromen pianoklanken me tegemoet als ik de oprit betreed van de Apeldoornse woord- en muziekkunstenaar Gilian de Vries. Ze is met haar pianist aan het repeteren voor haar nieuwste voorstelling in Orpheus. Ze is niet alleen een bevlogen theatermaakster, die schouwburgen en congreszalen bespeeld, ze is ook docent en trainer. Iemand die haar ervaring graag aan anderen doorgeeft. 14 theatershows heeft ze inmiddels op haar naam en nu gaat ‘De Vijftiende van Gilian’ op zondag 3 oktober in première.

Springplank amateurtoneel

Iedere theatermaker, heeft een soort van springplank, wat was dat bij jou? “Ooit als jongeling begon ik met toneel en speelde in stukken van Georcey, Shakespeare en in de Drie Zusters van Tsjechov. Daarvoor in een stuk van Bertoldt Brecht, De Kaukasische Krijtkring, één van zijn mooiste stukken. Daarin speelde mijn zoon Rogier het kind, hij was toen vier jaar. Het was een heel bijzondere ervaring en er volgde een mooie recensie. De regisseur van dat stuk bood mij toen aan om mij te regisseren bij mijn solovoorstelling. Zo ontstond rond mijn 39e mijn eerste solotheatershow, ‘Zucht’, over een vrouw die een groot verjaardagsfeest gaf, maar uiteindelijk kwam niemand langs.”

Er is veel gebeurd en nu speel je al lang samen met René: “Ja, inderdaad. René van Gerwen ken ik al lang. We werken al meer dan 22 jaar samen. We houden beide van klassieke muziek, René is eigenlijk vooral klassiek pianist. Ook de mooie teksten van Nederlandse schrijvers als Friso Wiegersma, Hans Dorrestijn, Willem Wilmink en Jan Boerstoel spreken hem aan. Ik heb het getroffen met een begenadigd pianist die René is en gelukkig had hij ook wat met mijn idee om theater voor fijnproevers te maken. Dat willen we ook echt achterlaten.”

Dit was het

Dan is het daar ineens ‘De Vijftiende van Gilian.’ “Jaaa! Toen ik besloot het moet er maar van komen, was ik aan het tellen en kwam tot de ontdekking dat het inderdaad mijn 15^e voorstelling zou worden. Een lustrum dus. Eigenlijk dacht ik na mijn voorstelling Leiders in 2017: “Zo, dit was het”. Een mens moet ook een keer stoppen he?! Dat was in de voormalige Wegenerzaal en ik moet eerlijk bekennen dat het ook een succes was, bevestigd door de positieve reacties van het publiek. Dat deed mij erg goed, maar kan ik daar nog overheen? Daar durfde ik gewoon niet aan te denken. Het heeft misschien te maken met grenzen, waar die liggen. Het idee nu dat het een lustrum is, was voor mij toch een stimulans om het nog een keer te doen. Samen met René, en mijn zoon Rogier die op de gitaar ook een deuntje meedoet.”

Van eerste idee tot definitieve keuze

Ben je een pleaser of ‘u vraagt wij draaien’? Gilian is even stil en zegt dan lachend: “Als ik dat laatste zou doen, was ik misschien rijk geweest. Nee, daar is het me niet om te doen, alhoewel fijn als ik er voldoende aan overhoud om weer te investeren. Nee, ik wil wel vooral bij mezelf blijven. En dat is toch de liefde voor tekst en muziek, maar ook mensen een mooie belevenis laten ervaren. Dat we mensen kunnen raken. Dat houdt toch in dat de bezoekers soms, maar zeker niet altijd, bewust kiezen voor mijn repertoire. Zo’n proces van keuzes maken of wat de rode draad moet zijn, is ook altijd weer spannend.” Dan komt René even tussenbeide en zegt: “Je vraagt ook aan mij of je goed zit en dan zijn we het soms hartgrondig oneens.” Gilian: “Ja, inderdaad. Want eerlijk is eerlijk, ik heb ook wel de neiging te willen pleasen. Dan laten we het ook weer even rusten. En dan kan het zijn dat ik, of wij ineens duidelijk weten dat iets erin of eruit moet. Zo werkt het wel. Het is echt zaaien, bewerken, geduld hebben en oogsten.”

Inspiratie door mooie gesprekken

Door corona werd alles anders en was het ook even stil. Toch maakte de 15^e dat je weer aan de slag ging. Dus dan pak je gewoon de draad weer op? Naar buiten kijkend zegt Gilian: “Wij bleven gewoon repeteren en maakten daarbij heerlijke muzikale uitstapjes naar plots andere muziek, bijvoorbeeld Ella Fitzerald of Cole Porter en anderen. Ook aan het programma Joodse Meesters, over Joodse meesters in de muziek, wat al in de steigers stond. We vermaakten ons dus wel. Mooie bijvangst was dat we aan heerlijke gesprekken toekwamen, omdat daar tijd voor vrijkwam. Meestal werken wij onder tijdsdruk als er een voorstelling staat te dringen om uitgevoerd te worden.

Het waren eigenlijk de mooie gesprekken die ik onder andere met René voerde. Gewoon, over het leven, over literatuur en klassieke muziek. Het heeft me eigenlijk zoals alles in het leven weer veel gebracht. En ik weet niet wat het is, maar het lijkt of dingen nu pas op zijn plaats vallen. Ooit maakte ik een voorstelling, Uit De Schaduw Van, over sterke vrouwen uit de geschiedenis. Onder meer Alma Mahler, Camille Claudel, Marie Curie. Nu pas weet ik waarom ik die vrouwen heb gekozen. En ik heb veel van Kurt Weill gezongen in het verleden, maar één lied van hem durf ik nu pas aan. Dat moet goed zijn of niet, het is Hogeschool. Ik ga voor perfectie, daarin ben ik een echte vakfanaat zeg maar. René ook hoor. Ik wil waarachtig theater maken.” Nippend aan haar koffie voegt ze nog toe: “Ik ben ambitieus.”

Tijdloze thema’s

We leven in een onrustige tijd, heeft dat invloed op je werk? Gilian is resoluut: “Eigenlijk niet. Althans dat probeer ik. Wij willen onze voorstelling tijdloos maken en boven de waan van de dag uit tillen. Universeel. Er is al genoeg onrust. Wij willen met ons programma juist mensen verblijden en verrijken. Kortom laten genieten en een extra stukje innerlijke vervulling geven. Ikzelf wil ook altijd blijven leren, nieuwsgierig blijven naar alles wat er in de wereld en om mij heen gebeurd. Dat hangt niet af van leeftijd weet ik, want ik leer bijvoorbeeld ook nog dagelijks op de middelbare scholen waar ik les geef. Het verrijkt je leven en dat werkt dan ook door in de theaterproducties. Althans dat is wat ik diep van binnen wil.”

Eigen regisseur

Je kiest ervoor je eigen regisseur te zijn, is het niet veel makkelijker om dat uit handen te geven? “Het lijkt inderdaad makkelijk en fijn. Toch doe ik, of wij, dat niet. We hebben het wel eens geprobeerd, maar merkten al snel dat we vaak zoveel moesten uitleggen wat we wilden, of bedoelden. Dat kost dan te veel tijd en geld. De regisseur die ik graag had gewild is voor mij niet te betalen. Als je het zelf doet, moet je ook zorgen voor de kritische blik. Die biedt in ieder geval René mij. Zonder hem kan ik het allemaal niet. Hij stelt mij de kritische vragen als ik geneigd raak te veel te willen pleasen. Toch moet ik mijn eigen hart volgen om een mooie voorstelling te brengen. Natuurlijk het liefst met een zo breed mogelijk publiek, zowel jong als oud en alles wat er tussen zit natuurlijk ook. Het is voor mij geslaagd als ik iets kan neerzetten dat raakt, beklijft en dat de mooie klanken nog een tijd resoneren.”

Er zijn nog kaarten beschikbaar voor De Vijftiende Van Gilian op zondag 3 oktober in Theater Orpheus in Apeldoorn. De middag voorstelling begint om 15.00 uur en de avondvoorstelling begint om 20.00 uur. Verder is Gilian meer dan een theatervrouw, onder andere is ze dramadocent en geeft presentatietrainingen in effectief leiderschap. Lees er meer over op haar website.