Een indringende Opera in Orpheus

Der Kaiser von Atlantis, een opera waarvan het jammer is dat hij in Orpheus maar één avond uitgevoerd wordt. De Nederlandse Reisopera met het New European Ensemble onder dirigent Frank Zielhorst, bracht dit bijzondere stuk afgelopen donderdag op een indringende manier ten gehore.

Het toneel van de nieuwe Hanoszaal was verdeeld tussen een klein orkest (15 mensen) en de ruimte waar de opera uitgevoerd (7 mensen) werd. Het publiek in de bijna volle zaal zat er dus letterlijk bovenop. Door die nabijheid moest de aandacht verdeeld worden tussen tekst, zang, choreografie en de muziek, je kon gewoon niet alles in een beeld omvatten.

In een grote zaal kun je afstand nemen en het geheel in een blik overzien verbanden zijn makkelijker duidelijk. Gedachten en blik worden ook makkelijker afgeleid. Maar door de nabijheid zie je de details van de uitvoering, de emoties op de gezichten, de bewegingen van handen van spelers en musici. Je luisterde naar de muziek, hoorde de zang en je blik schoot over het gehele toneel omdat er zoveel te zien was. Vandaar dat je nog een keer de voorstelling zou moeten zien, om samen met de andere details er een geheel van te maken.

Het is een opera met een lading, in 1943 gecomponeerd in het concentratiekamp Theresienstadt door Viktor Ullman, die echter de première nooit zou meemaken omdat hij in 1943 overleed in Auschwitz. Het verhaal gaat over de dood die weigert zijn werk verder te doen, de paniek die er onder de mensen uitbreekt, want het lijden gaat wel door maar er volgt geen dood. En de blijdschap wanneer de dood weer zijn werk doet en verlossing brengt. Een zeer korte samenvatting van een opera die bij elkaar maar een uur en ook daardoor ook zeer indringend is.

Uit het applaus en de reacties en gesprekken van de bezoekers achteraf bleek dan ook dat de opera ‘beleefd’ was. Prachtig! Met dank aan de zangers, zangeressen en de musici!