Kerk en staat

Nog even verder denken over onze laatste ledenvergadering als ChristenUnie. De verhouding Kerk en Staat blijft een boeiend onderwerp. Hoe neutraal kan de Staat zijn ter wille van de geestelijke vrijheid zonder tot onverschilligheid te vervallen? Wat is de waarde van de tien geboden in de samenleving? Niet stelen en niet moorden is redelijk aanvaard als norm, geen echtbreuk plegen is lastiger en de overheid moet het begeren toch vooral kunnen bevorderen. Als voorbeeld heb ik in de discussie het eerste gebod aangehaald: geen andere goden. Hier, wordt gezegd, moet de overheid neutraal zijn. Maar juist de overheid, de staat heeft zich in het verleden vaak goddelijk recht toegekend. Het eerste gebod kan daartegen wapenen: niemand in Gods plaats. Ook de overheid heeft zich aan Hem te onderwerpen. Dat tast de vrijheid van burgers niet aan, maar zet de overheid op haar ondergeschikte en dienende plaats. Toch zal een overheid die zich door de Bijbel laat gezeggen en dat ook uitdraagt, geconfronteerd worden met het verwijt dat hier de scheiding tussen Kerk en Staat wordt aangetast. De Heer Jezus waarschuwt ons echter dat de menselijke geest niet leeg kan blijven. Neutraliteit bestaat uiteindelijk niet. Dat geldt ook voor de Staat en de overheid. Degenen die het hardste roepen dat Kerk en Staat gescheiden moeten zijn (waarmee vaak wordt bedoeld dat het christelijk geloof de politiek niet mag beïnvloeden), willen de overheid graag hun eigen humanisme opdringen zonder te erkennen dat ook dat een geloof is, zij het een seculier.

Die weg tussen geestelijke dwang en onverschilligheid is spannend. De Kerk oefent geestelijke tucht uit, maar moet van de fysieke maatregelen afblijven. Fysieke dwang kan de overheid in voorkomende gevallen uitoefenen, maar juist niet in geestelijke zaken. Deze combinatie garandeert de vrijheid: de overheid aanvaardt alle geestelijke keuzes, zonder ze gelijk te achten. De Kerk houdt iedereen, ook de overheid, het evangelie voor, maar beseft tegelijk dat mensen zelf de keuze maken zich al dan niet te laten gezeggen. De Heer van de Kerk zal uiteindelijk oordelen over het al dan niet luisteren naar het evangelie. Vandaag kan iedereen zich aan het evangelie onttrekken. De overheid staat elke dwaling toe, maar mag waarheid en leugen wel zo noemen.

Roelof Veen – fractievoorzitter ChristenUnie