Een blik achter het hek: het verhaal van Omnizorg Apeldoorn

Omnizorg biedt sinds jaar en dag ondersteuning aan mensen in een moeilijke situatie. Ze zetten zich in Apeldoorn in voor de rehabilitatie en herstel van mensen met psychiatrische problemen, een verslaving of andere problemen. Het grootste deel van de cliënten is vanwege een cocktail aan problemen dak- of thuisloos geraakt, waardoor ze tijdelijk niet overeind kunnen staan in de samenleving. Op welke manier biedt Omnizorg hulp, wat zijn de regels rond de overnachtingen en wat speelt zich daadwerkelijk af achter het grote hek aan de Stationsstraat?

Zelf heb ik nog nooit een stap in het pand in het centrum van de stad gezet. Na mijn gesprek met Robert, die aangaf niet bij Omnizorg te willen slapen vanwege meerdere redenen, raak ik in gesprek met Veerle. Veerle is zo’n 5,5 jaar, senior sociotherapeut bij Omnizorg. Ze wil mij meer vertellen over de werkwijze van de Apeldoornse zorginstelling. 

Veerle heeft het beste voort met de cliënten in het pand, zo valt op tijdens de rondleiding die ik van haar krijg. Verschillende cliënten delen lief en leed met elkaar. Van heel erg naar, tot superpositief nieuws. We nemen plaats in een kantoor in het pand van Omnizorg. Ik spreek met Veerle en Gerard. Gerard is een ervaringsdeskundige, hij is een ex-verslaafde en heeft een tijdje op de Apeldoornse straten geleefd. Hij kent de ins en outs van het leven in de buitenwereld. 

Winterregeling

De afgelopen weken gaat de winterregeling vaak van kracht. Deze regeling houdt simpelweg in dat iedereen welkom is en binnen kan slapen. “De grote rode lijn rond de winterregeling is dat niemand buiten hoeft te slapen, we bieden iedereen onderdak. Hier spannen zowel wij als de gemeente zich tijdens de winterregeling voor in”, voegt Gerard toe. De samenwerking verloopt intensief, maar goed.

Omnizorg heeft een bepaalde rol rond de ingang van de winterregeling, die ingaat wanneer de temperaturen onder de nul uitkomen: “Wanneer de gevoelstemperatuur onder het vriespunt zakt gaat de winterregeling van kracht. Hier is Omnizorg coördinerend en leidend in, wanneer de winterregeling ingaat communiceren we met al onze medewerkers en samenwerkingspartners via de mail. Ook outreachende teams als Dakloos Apeldoorn, het Leger des Heils en de gemeente nemen we hierin mee,” vertelt Veerle. “Als het -1 graden wordt zijn er best wat mensen die zeggen: maakt niet uit, ik blijf wel buiten slapen. Bij -9 wordt dit al onverantwoord en zeggen we ‘wij gaan voor de mensen zorgen’,” legt Veerle uit. 

Meer drukte, meer chaos

Het team merkt zeker verschil tijdens de regeling, zo beschrijft Gerard: “Het wordt bij ons een stuk drukker, daar is inherent aan dat het ook wat chaotischer wordt. We hebben een bepaalde capaciteit, maar die gaan we overschrijden door extra plaatsen te creëren. Hier zijn we heel creatief in, samen met de gemeente bedenken we daar van alles voor. Een mooi voorbeeld is dat onze hal, die helemaal niet bedoeld is als slaapplaats, onder dit soort extreme omstandigheden vol ligt met stretchers. Zo proberen we een fijne slaapplek voor de cliënten te regelen, waarna ze rustig wakker kunnen worden met een warm bakje koffie.”

Op een gemiddelde dag verblijven er ongeveer tachtig mensen in Omnizorg: “van de beschermde woonvorm tot en met de dag- en nachtopvang. Ook bieden we twintig plekken per nacht, wat betekent dat we honderd cliënten kunnen hebben. We zijn van zeven uitgebreid naar twintig plekken, we zien dat de druk op de straat steeds hoger wordt, er zijn steeds meer mensen die dakloos raken en er is gewoon meer hulp nodig,” licht Veerle toe.

De kamers in het complex zijn een stuk frisser dan ik had verwacht, zo geef ik tijdens de rondleiding met Veerle eerlijk toe. Buiten een onopgemaakt bed en misschien wat kleding hier en daar zijn de kamers schoon en fris. Het heeft alles wat je voor een goede nachtrust nodig hebt. “Mensen liggen hier vanaf 23:00 op bed en dan is het ook echt de bedoeling dat ze hun rust pakken,” vertelt Veerle terwijl door een van de kamers lopen.

“De insteek is dat iemand die bij ons in opvang komt zo kort mogelijk bij ons verblijft. We willen zo snel mogelijk een hersteltraject inzetten, zodat mensen hier weg kunnen naar een herstel situatie. Vanuit die positie kan de cliënt op zoek naar een woning, maar ja…. Ik hoef niet uit te leggen hoe moeilijk die zoektocht tegenwoordig is,” doelt Gerard op de crisis die de Nederlandse woningmarkt domineert. 

Naast het positieve werk van de zorginstelling gaan er ook weleens negatieve verhalen over Omnizorg de ronde. “We hebben een groot hek aan de voor- en achterkant, daardoor lijken we van de buitenkant een vrij gesloten instelling. Daarom vinden we het belangrijk om ook vanuit ons te vertellen wat we doen. We willen uitstralen dat we niet eng zijn. De mensen die je buiten ziet en voor overlast zorgen kunnen best van ons komen, maar dat is slechts een klein gedeelte van onze groep,” aldus Veerle.

Meer dan verslaafden

Veel mensen denken dat Omnizorg alleen verslaafden of mensen met een psychische aandoening helpt, maar de groep cliënten is veel diverser dan dat, zo legt Gerard uit: “Ik vind het belangrijk om te benoemen dat de doelgroep veel breder is dan dat. Mensen die vanwege welke situatie dan ook dakloos zijn of lijken te worden, komen vanaf hun 23ste bij ons terecht.” Daarvoor kun je bij maatschappelijk opvang jongeren terecht voor hulp. 

Vanwege een andere afspraak moet Gerard het gesprek verlaten; Omnizorg is enorm blij met mensen zoals Gerard, zo vertelt Veerle: “Ik vind de ervaringsdeskundigheid een mooie toevoeging. Ze kunnen dingen op een andere manier belichten, mede omdat ze zich goed in de doelgroep kunnen verplaatsen.”

Onder de bezoekers van Omnizorg zitten ook economische daklozen. Deze mensen hebben misschien nog nooit enige aanraking met drugs of last van psychische problemen gehad, maar zijn toch dakloos geraakt. “De basis is dakloosheid. We zijn allemaal mensen en het kan ons allemaal overkomen. Veel mensen die hier zitten hebben een behoorlijke rugtas vanuit het verleden, wij onderzoeken welk herstel haalbaar is en hoe we ze kunnen ondersteunen,” voegt Veerle toe.