Gefeliciteerd

Beste Apeldoorners, gefeliciteerd. Allemaal. 76 jaar geleden was er voor het laatst iemand waar je echt bang voor moest zijn. Leefden we voor het laatst in een systeem waar je buurvrouw je kon verraden, waar verraad en wantrouwen aan de orde van de dag waren en waar Big Brother al bestond zonder dat we overal camera’s hadden hangen. Ja, ook u, die zo rustig uw hondje uitlaat. En jij, coole bro, ga lekker je gang en ben jezelf. Vertel wat je ervan vindt, ook al is dat volgens die ander soms volslagen ongepast en gebaseerd op verzinsels. Dat kan toch allemaal maar in Nederland.

Vrij zijn

5 mei. Bevrijdingsdag. De vlag mag weer in top. Maar waarom eigenlijk. Wie zegt vandaag proost, en dan niet omdat het terras eindelijk open is en we een, overigens plotseling flink prijzig biertje mogen drinken in het zonnetje of omdat we in de rij mogen staan voor een nieuw truitje. Nee, omdat we vrij zijn. Van echte onderdrukking, niet een tijdelijke beperking om anderen en jezelf gezond te houden. Vrijheid bestaat nou eenmaal alleen bij het bestaan van grenzen. En in welk land ter wereld is er binnen democratische grenzen eigenlijk een betere vrijheid opgebouwd.

Ogenschijnlijk staan we er bij stil. Er wordt gevlagd in onze mooie stad. Volop. Hoe kan het ook anders in Koninklijk Apeldoorn. En ik zie vlaggetjes en een heus rood-wit-blauw boeket. Mooi. Maar verder. “Ik moet werken”, hoor ik om mij heen, als reden om niet even blij te zijn met de echte vrijheid die op deze dag hopelijk nog bij velen wordt gevoeld. Of staan we er alleen bij stil als we er eens per 5 jaar een vrije dag voor krijgen en vervolgens juist dan een nieuw bankstel gaan kopen.

Dat Bevrijdingsfestivals nu even niet kunnen snapt iedereen. Toch? Helemaal uit je dak gaan kan deze dagen alleen maar bij de Johan Cruyff Arena. En natuurlijk worden er kransen gelegd en toespraken gehouden. En we kijken deze dagen misschien naar onze Willem en Max en voelen ons weer een beetje verbonden met ons oranje kikkerlandje. Maar wij zelf. Gaan wij ook even proosten. Samen, er gewoon even bij stil te staan dat we de echte vrijheid hebben om het niet met elkaar en zonder controle vooraf met onze overheid (on)eens te zijn. Eén wijntje, sapje of oranjebitter, doe je vandaag mee?

Ome Jaap

Op 4 mei ’s avonds denk ik altijd aan mijn in de oorlog door de Duitsers in Amsterdam opgepakte oom. Gewoon, omdat hij man was en moest werken in Duitsland. Ergens op de Veluwe sprong hij uit de trein toen die even voor een overgang moest stoppen en werd verborgen door arbeiders van een fabriek die net uitging. Hij wist te ontsnappen en heeft de rest van de oorlogsjaren in constante angst doorgebracht. Hoe moet dat zijn, constant over je schouder te moeten kijken of je nog veilig bent. Tijdens de herdenking in het Oranjepark kijk ik altijd even om mij heen. Misschien staan daar nakomelingen van mensen die mijn oom hebben geholpen, denk ik dan dankbaar.

Zo slecht nog niet

Die angst, die zovelen gevoeld moeten hebben. En erger. Mijn oom emigreerde na de oorlog naar Canada en leefde nog vele gelukkige jaren. Ik denk nog wel eens aan hem als ik zie in wat voor land we nu wonen. Ik vraag mij af wat hij zou zeggen als hij ziet dat wij ons druk maken over de bomen op ons nieuwe Marktplein, of we in december vuurwerk mogen afsteken of wanneer we eindelijk weer naar de Canarische eilanden kunnen. Ook belangrijk, maar toch. Het schuurt af en toe.

Maar zonder wrijving geen glans, hoe zeer ik het ook soms met sommigen oneens ben. Hebben we niet juist zo’n mooi land omdat het hier mag schuren? En het Raadhuisplein ziet er volgens mij op dit moment toch echt veel beter uit dan een gemiddeld terrasje in India of Beiroet. We hebben het wellicht zo slecht nog niet. En de zomer komt eraan. In het zonnetje met je voeten in het zand bij Bussloo, hoe lekker is dat. Ik kan niet wachten. Ik vraag mij af en toe af of we niet allemaal een beetje gesensibiliseerd moeten worden. Ik denk dat mijn oom het met mij eens zou zijn.