In Beeld: Waarom het Etelka Oortwijn ontroert dat ze bij Apeldoorners achter de voordeur mag komen

Etelka Oortwijn is energiehulp bij deA. Ze helpt inwoners van Apeldoorn die het door de energiecrisis moeilijk hebben. Ze biedt hen aandacht en energiebesparende producten. Een luisterend oor en oplossingen op maat zijn vaak een stap in de goede richting. Daarbij krijgen mensen iets dat hen helpt energie besparen: gordijnen of een koelkast bijvoorbeeld. Zo biedt zij mensen perspectieven waar zij het zelf niet meer zien. “Veel mensen verpieteren achter hun voordeur.”

De vacature van energiehulp

Etelka is een geboren Apeldoornse. “Ik heb vanaf mijn 17e in de detailhandel gewerkt en had tot voor de coronacrisis een zaak in schoenen en tassen. Deze heb ik door maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de opkomende online verkoop, uiteindelijk moeten sluiten. Het was niet meer vol te houden om mijn werk te doen zoals ik het graag wilde. Ik vond het werk erg leuk om te doen. Het is niet alleen een kwestie was van verkopen en afrekenen. Ook binnen deze baan kon ik mensen aandacht geven. Het persoonlijk helpen van klanten met vaak problematische aandoeningen aan hun voeten, toch passende schoenen aan te meten. Uiteindelijk moest ik dus op zoek naar ander werk. Ik heb vervolgens na een loopbaantraject besloten om een opleiding Social Work te volgen. Toen ik tijdens mijn studie in de nieuwsbrief van deA de vacature van energiehulp van deA zag, dacht ik: “Dit maakt de verbinding tussen zaken die ik belangrijk vind.”

Energieslurpende koelkasten

Nu werkt Etelka als energiehulp bij deA en legt ze wekelijks meerdere huisbezoeken
af bij mensen die het vanwege de energiecrisis moeilijk hebben een laag inkomen
hebben én een laag energielabel. Hoe reageren mensen als Etelka ongevraagd bij
haar aan de voordeur staat? Dat lijkt wel op een soort van bemoeizorg.
“Het is zeker niet ongevraagd”. Iedereen die voor deze hulp in aanmerking komt,
heeft van te voren een brief gekregen legt Etelka uit. “De mensen die in aanmerking
komen voor energietoeslag kunnen aanspraak doen op hulp van deA. Ze krijgen een
brief staat dat ze recht hebben op € 400,- voor energiebesparende
maatregelen. Mensen mogen dan zelf contact met ons opnemen. Er wordt dan een
afspraak voor hen ingepland van anderhalf uur en dan gaan we bij die mensen op
bezoek.
Is anderhalf uur niet heel lang? Etelka lacht. “Anderhalf uur is soms zelfs te kort. Je
kunt dan echt met aandacht naar het verhaal van iemand luisteren. Soms is er alleen
sprake van een laag inkomen en de verhoogde lasten. Alles is duurder geworden.
Dan zijn een paar energie-interventies voldoende, zoals het vervangen van een
koelkast of wasmachine. Maar vaak is er helaas veel meer aan de hand hebben
mensen meer problemen dan alleen energiearmoede. Dan kan ik mensen
doorverwijzen. Maar dat kan pas als ik goed weet wat er in zo’n gezin speelt. Het
ontroert me elke keer weer dat iemand zijn voordeur voor mij open doet. Ik ben een
vreemde. Maar mensen laten mij toch in hun veilige haven binnen en vertellen hun
verhaal. Soms zijn we er met een paar relatief eenvoudige maatregelen klaar. Een
energieslurpende koelkast vervangen, of ergens tochtstrips plaatsen. Ik geef
mensen ook veel tips, dingen die ze zelf kunnen doen.. Maar soms is anderhalf uur
te kort. Dan komt het voor dat ik nog een keer op bezoek ga bij die mensen.”
Wanneer tijdens een huisbezoek blijkt dat er meer aan de hand is dan alleen energiearmoede. Dan kan ik mensen doorverwijzen. Uiteraard is dit alleen met instemming van de bewoners.

Samenwerken met verschillende instanties

DeA werkt samen met de grote drie woningcorporaties, de Woonmensen, Ons huis en de Goede Woning. “We kunnen extra hulp laten invliegen, problemen signaleren en hulp op maat bieden. Zo kunnen we ook de multi problematiek aanpakken. We werken samen met De Kap, Stimenz en Aanpakkers. Uiteraard altijd in overleg met de bewoner zelf.”

Als Etelka bij een bewoner op bezoek komt, doet ze altijd een energiescan. “Dit is een document van vier pagina’s”, licht de energiehulp toe. In een aantal gevallen biedt deze scan voldoende inzicht. Heel veel mensen zijn blij met hulp van DeA. DeA heeft in 2023 inmiddels 1500 woningen bezocht.

Angst voor grote instanties

Er zijn ook mensen die niet reageren op de brieven van de Gemeente waarin staat dat ze hulp kunnen krijgen. “Daar kunnen verschillende redenen voor zijn”, legt Etelka uit. “Misschien is het angst van mensen. Angst voor grote instanties. Of mensen kunnen nauwelijks lezen en schrijven en begrijpen de brief niet.” Daarom gaat Etelka dan met een tablet op pad waarop filmpjes staan in verschillende talen. Hierin wordt uitgelegd wat de energiehulp kan betekenen. In verschillende wijken van Apeldoorn is het team al aan de slag, zoals in Zuid en Orden. De Maten en Sprenkelaar staan ook nog op de lijst. 

Een gezegend mens

Etelka heeft een hele krachtige, innerlijke drive om mensen te helpen. “Ik word het meest gelukkig van samenwerken. Om het samen met de mensen te doen. Het woord samenleving zegt dat natuurlijk ook al. Ik vind het belangrijk om mensen echt te zien en te horen. Ik vind het de verantwoordelijkheid van de maatschappij om iedereen mee te krijgen. We kunnen onmogelijk een deel dat niet mee kan komen, onder de grenzen laten zakken. Ik leer nu veel over culturen en verschillen. Hoe tradities en emoties zijn. Ik ben een gezegend mens dat ik dit mag doen. Het ontroert me dat ik toegelaten word in hun huis, dat ze de voordeur voor me open doen. Sommige mensen delen hun hele verhaal en dat is echt niet vanzelfsprekend. Het sleutelwoord is aandacht.

De contrasten zijn groot, zelfs in een rijk land als Nederland.

Veel mensen kunnen om allerlei diverse redenen niet meekomen in onze maatschappij, omdat ze bijvoorbeeld de taal niet kennen. En zeg eens eerlijk: waar krijg je tegenwoordig nog 1,5 uur de tijd om iemands verhaal te horen? Niet bij de huisarts of een specialist. Er speelt ook veel schaamte bij mensen met energiearmoede. En we proberen echt alles om hen te helpen. Als mensen de deur niet open doen, tikken we op de ramen of klepperen we met de brievenbus. We blijven hen actief benaderen. Ze hebben recht op hulp, met 400 euro kunnen we veel doen om hun huis energiezuiniger te maken. Ik gun iedereen bestaansrecht. En dat betekent een fatsoenlijk huis en een goed inkomen. De contrasten zijn groot, zelfs in een rijk land als Nederland. En het feit dat iemand ergens geboren wordt, ligt gewoon vast. Het is niet zo dat als je succes hebt, je dat alleen aan jezelf te danken hebt. Je moet ook gewoon geluk hebben. Niet alles is je eigen verdienste. Als samenleving moeten we degenen helpen die hulp nodig hebben. Die gedachte drijft mij om het goede te doen.”