Kijk op de Wijk: Ietje Kooistraweg

Als stadsgids zoek ik vaak dingen uit om te vertellen gedurende wandelingen. Gelukkig hoef ik dit niet alleen te doen: de andere gidsen helpen ook geregeld. Maar waarom zocht ik dan informatie over Ietje Kooistra? Ik kwam haar naam voor het eerst tegen bij de wandeling door de Parkenbuurt. Een oude foto van de ‘Rijkskweekschool’ aan de Molleruslaan was het begin van de zoektocht. Het gebouw uit 1900 bestaat niet meer: na een brand werd het gesloopt. Dus daar informatie over zoeken was niet zo zinvol. Dan maar zoeken naar gegevens over personeel? Over de eerste directrice, Ietje Kooistra, was veel informatie te vinden.

Handenarbeid op Rijksweekscholen

Ietje werd, de naam zegt het al een beetje, geboren in Friesland. De originele spelling is eigenlijk Ytsje.  Ze werd in 1861 geboren in een straatarm schippersgezin. Maar de plaatselijke dominee zag: “dat kind heeft een bijzonder goed verstand: die moet doorleren”. Met zijn hulp lukte dat: ze volgde met goed resultaat een particuliere meisjeskweekschool en werd onderwijzeres: ná Arnhem, en Breda ging ze werken op de leerschool van de Rijkskweekschool in Middelburg.

Want Ietje had de tijd mee. De minister van onderwijs had beslist dat er handwerkles gegeven moest worden op de lagere school en daarvoor waren vakkundige dames nodig. Want heren die breien en haken uitlegden? Nee: dat kon echt niet. Er kwamen verspreid over Nederland 4 Rijkskweekscholen voor meisjes, waaronder in Apeldoorn. In die tijd werd het ongepast geacht om gemengde lessen aan jongens en meisjes te geven. Toen Ietje hoorde dat er voor de Apeldoornse kweekschool een directrice werd gezocht solliciteerde ze met succes naar die functie.

Speciale kweekhuizen

In die tijd was het nog niet zo gemakkelijk om te reizen. En de leerlingen kwamen uit de wijde omgeving van Apeldoorn. Daarom kwamen er in Apeldoorn “Kweekhuizen”. De “Kweekmoeder” die de leiding had over zo’n huis zorgde voor een ordelijk en zedig leven van de aanstaande onderwijzeressen. Bij een Parkenbuurtwandeling komen we ook nog langs zo’n kweekhuis – aan de Mr. Van Hasseltlaan. Ietje moest in 1914 haar taak als directrice vanwege ziekte neerleggen. Maar in de opvolgster had ze vast een groot vertrouwen: Joukje Lieftinck. Joukje was huisgenote van Ietje: de dames kenden elkaar heel goed. Ietje overleed in 1923 en werd begraven op de begraafplaats aan de Soerenseweg. Haar huisgenote overleed in 1931 en is bij Ietje in hetzelfde graf te ruste gelegd. Wanneer er weer wandelingen over de begraafplaats aan de Soerenseweg zijn dan is er ook aandacht voor het graf van deze beide dames.