Kijk op de Wijk – Kalverstraat

Hoe kom ik tot de keuze voor ‘de wijk van de maand’? Toeval speelt een grote rol. Straten waar ik eens langs fiets of waarvan ik iets opvallends hoor. En dan komen de vragen ‘waarom ziet dit gebied er zo uit? Hoe was het vroeger?’.

Ik fiets geregeld door de Kalverstraat. Dan vraag ik me toch dingen af. We hebben thuis nog een oud Nederlandse monopolyspel. En daarop is de duurste straat de Kalverstraat uit Amsterdam. Maar kijk dan eens naar de Kalverstraat in Apeldoorn. Toch niet echt een dure straat te noemen, een straat met allure, grandeur? Nee, niet bepaald… Een straat met een bochtje met appartementen er langs. Meer is het niet. Is dat altijd al zo geweest?

Als ik met de vraag zit: ‘hoe zag die straat er vroeger uit’? kijk ik eerst op de site van de Vereniging Oud Apeldoorn. En daarin zag ik foto’s uit de jaren ’60. Vlak voordat de straat gesloopt werd. Een slecht onderhouden straat met plassen op de weg. Met daarbij nog wel verhalen van mensen die in die straat woonden en hoe prettig het was.

Waarom werden die huizen gesloopt? Een woord: Cityplan. Apeldoorn zou 200.000 inwoners krijgen. Er moest een grote Boulevard Europe komen. Dwars door de stad. Van de Koning Stadhouderlaan naar de Grote Kerk. Brede 4 baanswegen met flats erlangs om al die mensen te huisvesten. Daardoor belandden ook de straten in het Kalverstraatgebied op de lijst ‘te slopen’. Stammend uit begin 1900 waren de huizen ‘op’. Tegenwoordig zouden ze opgeknapt worden. Maar toen niet: slopen die handel was het devies Zo ook de Kalverstraat. En daarna? Het cityplan werd afgeblazen. Het duurde jaren voor er weer werd gebouwd. Andere tijden waren aangebroken. Geen flats van minstens 10 hoog – 4 hoog werd het. En ook geen 4-baans weg. Nee – een weg met een bochtje waarop veel kritiek was vanwege de moeilijke doorstroming van het verkeer.

De Kalverstraat heeft 3 zijwegen met interessante namen. Ik begin met twee straten die bij elkaar horen. De Chris Wegerifstraat en de Agathestraat zijn genoemd naar Chris Wegerif en zijn echtgenote Agathe. Twee Apeldoorners die in hun tijd wereldburgers waren. Ze werkten onder ander voor de laatste Russische Tsaar en de laatste Duitse Keizer. Ze woonden eerst aan de Korenstraat, later in Kamp Links aan de Jachtlaan. Maar waarom is dat echtpaar gescheiden door een Jonkerstraat? Misschien toch wel omdat Agathe en Chris gedurende hun leven ook veel gescheiden leefden. Zij was op reis door Europa, hij was bezig met zijn aannemersbedrijf in Apeldoorn en winkel in Den Haag. In de kalverstraat had Agathe haar ateliers voor vervaardiging van batiks en voor kantklossen. Dus die namen passen hier goed.

En dan de Jonkerstraat? Genoemd naar iemand met de achternaam Jonker? Met Google kwam ik niet tot een antwoord. Dan is er voor mij altijd een uitweg: Huub. Huub, altijd druk, maar ook altijd bereid zijn grote kennis te delen. De oorsprong ligt in een veldnaam in dat deel van Apeldoorn: de Jonkerij. Heel veel te vinden hierover in de archieven van het Kapittel van St. Marie in Utrecht, de Lebuinuskerk in Deventer maar ook in CODA. Tja… tijd ontbreekt om daar eens in te duiken…. Hopelijk komt die tijd later en bestaan dan die Kalverstraat en zijstraatjes nog steeds.