Kijk op de Wijk: Valkenberglaan

Ook het onderwerp van deze blog bedacht ik fietsend door Apeldoorn. Na een wandeling rond het Oude Loo fietste ik naar huis. Dicht bij het kruispunt Amersfoortseweg – Loolaan – Jachtlaan – Zwolseweg passeer je de Valkenberglaan. Met de auto zal je het volgens mij niet zien: een bordje dat blauw hoort te zijn maar nogal meegekleurd is met de omgeving: groen dus.

Ik kwam van het Loo en wandelde daar o.a. langs “de valkenierswoningen”. En dat heeft weer alles te maken met deze laan. Een tijd lang hadden de Oranjes de valkenjacht als hobby. Voor de verzorging van de valken waren valkeniers in dienst: die woonden in de buurt van de Olifantenstal in speciaal voor hen gebouwde woningen.

En waar jaagden die Oranjes dan op ? Niet op hazen of konijnen, maar op reigers. Ze jaagden dus voor de sport, niet voor vlees in de pot. Reigers op de Veluwe? Vingen die hoge heren dan wel eens wat? Jazeker, reigers genoeg.. Daar zorgde men voor door speciaal aangelegde reigerbroedplaatsen in de buurt van Hoog Soeren. De reigers gingen fourageren bij de IJssel en kwamen in de loop van de middag terug, hun kroppen gevuld voor de jonge reigertjes. Maar om veilig thuis te komen moesten ze wel de valkeniers zien te ontwijken. Die stonden dan op het bergje in de Valkenberglaan te wachten tot ze de reigers zagen vliegen. De valken werden losgelaten en als het plan slaagde ving zo’n valk een reiger. Na Koning Willem III is de valkenjacht gestopt. Voornamelijk vanwege de hoge kosten. Valkeniers moesten een heel jaar lang betaald worden, reigers hebben hooguit een maand in het jaar jongen… dus de kosten stonden op den duur niet meer in verhouding tot de tijd die ermee verdreven kon worden. Koningin Wilhelmina schijnt nog wel eens overwogen te hebben de valkenjacht opnieuw in te voeren. Maar toen ze de kosten zag was het plan snel van de baan.

Maar is die Valkenberg altijd Valkenberg geweest? Nee, zeker niet. De Veluwe is eeuwenlang een kale vlakte geweest en reizigers die vanuit Amersfoort naar Apeldoorn kwamen zagen ter hoogte van Paleis het Loo op een kaal bergje twee galgen staan. Ter afschrikking: “misdadigers zullen hier zwaar worden gestraft”. Of het kwam door de afschrikking of doordat de slimme misdadigers zich niet lieten betrappen weet ik niet, maar de galgen hebben nooit dienst gedaan. Het verhaal gaat dat Koning Willem I het toch niet zo’n fijn gezicht vond, dat uitzicht op die galgen en ze daarom weg liet halen. Tja – en een Galgenbergweg zonder galgen, dat schept verwarring. Daarom veranderde men de naam in Valkenbergweg.
Zo – ik fiets weer verder. Maar het onderwerp voor volgende maand weet ik al: de plek waar ooit een galg stond die wel werd gebruikt.