Bijzondere beroepen: koffiebrander Ivo van der Putten van Ongebrand

Ivo van der Putten was in een vorig leven koffiemakelaar. Hij mag dan de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, stilzitten is er niet bij. Samen met zijn vrouw Yvonne runt hij Ongebrand, een koffiebranderij die ook koffiebranders verkoopt. Van klein tot heel groot. Particulieren bepalen voor een groot deel de omzet van zijn bedrijf dat is gevestigd in het landelijke Lieren bij Beekbergen.

Wat voor bonen brand jij?

,,Arabica-variëteiten. Meestal groeien deze bonen op grote hoogte, al zijn er uitzonderingen. Hoe hoger, des te beter de kwaliteit. Ik importeer de bonen als ze groen zijn.’’

Waar komen die bonen vandaan?

,,Uit alle delen van de wereld. Australië, Oceanië, Zuidoost Azië, Centraal Amerika, Zuid Amerika, Afrika. Koffie groeit tussen de keerkringen. De wereld rond.’’

Hoe weet ik als leek of koffie echt vers is?

,,Een kwestie van malen en proeven. Dan weet je het. Espresso zonder een mooie crème is oude koffie. Dat is een vuistregel. Als je een koffieboon tussen twee vingers fijn kan maken, dàn praat je over vers gebrande koffie. In de horeca bijvoorbeeld, komt dat nauwelijks voor. Dat heeft met logistiek te maken. Tussen het branden van de koffiebonen en het drinken van die koffie zit veel tijd. Verse koffie uit Italië zoals je dat wel eens hoort, nee dat bestaat echt niet.’’

Is koffie gezond?

,,Het is zeker niet slecht. Er worden aan koffie medicinale eigenschappen toegeschreven. Zo zou cafeïne Alzheimer tegen aan. Mij hoor je dat niet zeggen. Wel bevat koffie meerdere antioxidanten. En je moet er wel extreem veel van drinken wil het je gezondheid schaden. Decafé? Dat drink ik niet. Ik vind dat niet lekker.’’

Wat voor klanten heb je?

,,Het merendeel bestaat uit particulieren, kleine branders. Sommigen verkopen mijn koffie door. Uit Finland laatst iemand die 30 kilo bestelde van verschillende soorten. Ik lever weinig aan de horeca. Die zit vaak vast aan contracten met grote branders. Te vergelijken met cafés die alleen van een grote brouwer mogen afnemen. Ik brand twee keer per week. Op maandag en donderdag.’’

Wat verkoop je het meest: gebrande of ongebrande bonen?

,,Ongebrand, ik denk 80 tot 85 procent. Dat zijn dus mensen die zelf branden. Ik verkoop ook branders. Van groot tot klein. Ik brand mijn bonen voor zeg maar de luierikken. En slimme klanten. Die wonen in de buurt en zijn zo verzekerd van verse koffie. Het gemak dienst de mens.’’

Kan ik ergens in de buurt koffie drinken van horecabedrijven die jouw koffie afnemen?

,,De Hommel in Empe en het ‘t Koffiehuus in Ugchelen. Ik ga er niet echt voor op pad. Kost me te veel tijd. Via internet zijn bestellingen mogelijk. Schenkers aan de Van Kinsbergenstraat in Apeldoorn neemt geen koffie van mij af, maar heeft wel branders bij mij gekocht. En er zijn twee supermarkten. In Eerbeek en de Plus in de Maten. Dat is heel recent. Nog maar net begonnen’’

Wat kost een half pondje koffie bij jou?

,,Ik verkoop vanaf 1 kilo. De goedkoopste is een melange van 12,50 per kilo, de bulk ligt rond de 15 euro/ kilo. De duurste kost 180 euro. Die komt van het eiland Tonga in de Stille Zuidzee. Het transport en de zeldzaamheid – Arabica die niet op grote hoogte groeit – bepalen de prijs.’’

Wie koopt nu zulke dure koffie?

,,Een enkele particulier in Rusland bijvoorbeeld of een speciaalzaak in Parijs die het even niet meer op voorraad heeft. Dat gaat dan per post. Dan weten ze mij wel te vinden. Nee, wij drinken thuis niet van die hele prijzige koffie. Af en toe. Je eet ook niet iedere dag stamppot, toch?

Doe je ook nog iets in thee?

,,Ja. Een soort. Die importeer ik zelf uit Nepal. Eerste pluk. Waarom? Omdat we die zelf zo lekker vinden en we kennen de boeren die het verbouwen persoonlijk. Ik denk dat het de beste thee is die je kunt kopen. Die groeit op een bergketen in Nepal die tot hetzelfde massief behoort als die van Darjeeling in India. Buurketens. Die thee blijft jaren goed. Ik heb daar weinig klanten voor. Helaas te duur voor de Nederlandse markt.’’

Drink je wel eens koffie buitenshuis?

,,Eerlijk gezegd, nauwelijks. Soms uit beleefdheid. Ik vind die koffie niet vies, maar het is niet de koffie die wij gewend zijn. Ik noem het nietszeggende koffie. En dat zeg ik niet uit snobisme. Als we in Apeldoorn zijn gaan we niet ergens koffie drinken. Wel een biertje of we eten een ijsje of een visje.’’

Hoeveel kopjes koffie drinken jullie per dag?

,,Geen kopjes, glaasjes. Ik denk allebei vier tot vijf glaasjes per dag. En samen drie potten thee uit Nepal.’’

Waar in je leven ben je het zwaarst op de koffie gekomen?

,,Ik denk in Indonesië toen ik nog koffiemakelaar was. Ik kocht koffie voor een bepaalde prijs, maar die man leverde niet. Ik denk dat hij van een ander later een wat hogere prijs kreeg. Ik had een paar containers besteld. Die kreeg ik niet en daardoor kon ik niet leveren. Die man heeft nooit spijt betuigd. Ik had dat niet van hem verwacht.’’

Is er nog een leven naast de koffie?

,,O ja. Yvonne en ik maken samen muziek en zitten ook in een groepje. Zij harmonium, ik Franse doedelzak en trekharmonica. Ik jaag en we zijn actief met oude legervoertuigen. Met een Gaz (terreinwagen, soort Jeep, red) uit Rusland. We houden kippen voor eigen consumptie en we reizen graag.’’

Meer informatie: www.ongebrand.nl