In Beeld: Grahame volgt Brexit op de voet

Nee, de uitslag van de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk (UK) heeft Grahame Jack niet echt verrast. De in Glasgow getogen Apeldoorner, zelf een tegenstander van de Brexit die hij op de voet volgt, zag de bui aan gene zijde van de Noordzee al enige tijd hangen.

Ook het stemgedrag van de Schotten doet hem de wenkbrauwen niet fronsen. En dat referendum dan waarmee mevrouw Sturgeon VAN DE Nationalisten dreigt? Voor je het weet valt Groot Brittannië uiteen. Grahame Jack blijft rustig. ,,Boris Johnson zal dat niet toelaten.” Op de korte termijn zal er van een onafhankelijk Schotland naar zijn mening geen sprake zijn.

Familie

De afgelopen anderhalve week was Grahame op familiebezoek in Schotland. Hij mag dan zo’n 40 jaar geleden naar Nederland zijn vertrokken, de banden met het land van herkomst zijn nauw. Het was het avontuur dat hem trok. Veel keus had hij niet. ,,Het was voor mij Scandinavië of Nederland. Daar spreekt vrijwel iedereen Engels.”

Toevallig kende hij iemand die in Apeldoorn woonde. ,,Daardoor ben ik hier terecht gekomen. En ik ben gebleven want ik kwam al snel mijn latere vrouw tegen. Werk was ook geen probleem. Via een uitzendbureau aan de Asselsestraat kwam ik bij Vulcanus in Vaassen terecht, een ijzergieterij. Wat voor werk? Administratief. Dat deed ik bij een vervoersbedrijf in Glasgow ook en in Nederland dan ben ik dat blijven doen.”

Pensioen

Nog heel even en dan bereikt hij officieel de pensioengerechtigde leeftijd. Grahame is in het bezit van een Nederlands paspoort en bekijkt de Brexit door een Nederlandse bril. ,,Als Nederlander ben ik tegen. Nederland is een exporterend land en de UK is na Duitsland onze belangrijkste handelspartner. Nederland is gebaat bij open grenzen. Dat is bepalend voor mijn mening.”

Grahame spreekt over de UK, waar wij al gauw Engeland in de mond nemen. Zo hebben wij geen probleem om ons als Hollanders te presenteren, al is Nederlander taalkundig beter op z’n plaats. Maar Grahame vindt het maar niks wanneer Engeland als pars pro toto voor het hele koninkrijk wordt gebruikt. ,,Neem alleen al de taal. Wij gebruiken in Schotland vaak andere woorden die de Engelsen niet verstaan en die in een aantal gevallen meer lijken op het Nederlands.”

Hij zegt zelf niet buitengewoon taalgevoelig te zijn. Hij spreekt echter vrijwel accentloos Nederlands en tijdens het interview maakt hij geen grammaticale fouten die hier zo langzamerhand als normaal worden beschouwd. ,,Hun gaan, groter als, het valt in dit zompige land niet eens meer op. Grahame lacht. ,,Ja, Nederlanders zijn heel goed in talen, behalve in hun eigen taal. Toen ik naar Nederland wilde gaan, heb ik me eerst een beetje in de taal verdiept. Ik had wat uitdrukkingen geleerd en daardoor had ik een kleine voorsprong opgebouwd.”

In de loop der jaren zegt hij wel enigszins vernederlandst te zijn. Als er iemand graag op een fiets rondrijdt, dan is Grahame dat wel. Een haring zal hij niet versmaden, maar als het op goede manieren aankomt is hij ineens de man van overzee. In die geest heeft hij invloed gehad op de opvoeding van zijn zoon en dochter. ,,Beleefdheid staat in Nederland op een laag pitje. Uitdrukkingen als ‘doe mij maar koffie’ (het woord alstublieft schijnen we niet meer te gebruiken) en onmiddellijk een sprintje inzetten als een andere kassa wordt geopend doen hem huiveren.

Tolerantie

De wijze waarop Britten in het House of Commons (Britse Tweede Kamer) tekeer gaan, vindt hij eerder tolerant dan storend. ,,In de hele UK is er ruimte om jezelf te kunnen zijn. Hier conformeert men zich eerder aan de groepseisen. Dat zie je ook terug in de Tweede Kamer. Nogal saai vergeleken met Londen. In de UK mag je een afwijkende mening hebben, excentriek zijn zelfs. Die tolerantie is er.”

Veel Schotten hebben net zoveel problemen met politieke bemoeizucht vanuit Londen, als Engelsen dat hebben met Brussel. De leider van de SNP, Nicola Sturgeon, zag haar partij winnend uit de verkiezingen komen. Grahame Jack nuanceert die uitslag. ,,De Schotten zijn behoorlijk verdeeld als het op onafhankelijkheid aankomt. Vorige week koos 55 procent van de Schotten voor één van de zogenoemde Union-partijen, 45 procent voor de onafhankelijke zijde.” Het door Sturgeon vurig gewenste referendum over Schotse onafhankelijkheid zal volgens Grahame door Boris Johnson worden tegengehouden. Die kans hebben de Schotten immers in 2014 al een keer gehad en onbenut gelaten.

En lang niet alles wat de Schotten binnen hun autonomie zelf mogen regelen is altijd even succesvol verlopen. De (gratis) gezondheidszorg in de rest van de UK mag dan flink uit de klauwen zijn gelopen met ongekende wachttijden, de Schotten hebben er als we Grahame mogen geloven een nóg grotere bende van gemaakt.

,,Onafhankelijk levert Schotland nauwelijks voordelen op”, meent Grahame Jack. ,Ik weet er maar 1 en dat is de identiteit. Je kunt je als land veel beter profileren. Dat is waar. Voor de rest zie ik alleen maar nadelen.”

Over nadelen gesproken. Als Johnson zijn deal met de EU door het Lagerhuis zal hebben geloodst, staan vervolgens de nieuwe economische verhoudingen met de EU en een daarmee gaand handelsakkoord hoog op de agenda. Met een deadline (vooralsnog) op december 2020. Nu al verwachten economen dat die deadline onmogelijk kan worden gehaald. Handelsverdragen vergen doorgaans veel tijd. Tijd die ten koste gaat van grote problemen als de kloof tussen arm en rijk en de gezondheidszorg.

Nederland

Niet voor niets is Grahame Jack ongelukkig met de breuk. Nederland vindt hij een goed land om in te wonen. Al hebben we hier, zo meent hij, de neiging om het buitenland op de vingers te tikken terwijl we zelf boter op ons hoofd hebben. ,,Neem Rotterdam waar 20 procent van de inwoners op of onder de armoegrens leeft. Rotterdam, het hart de Nederlandse economie, daar waar het geld wordt verdiend. Dat kan toch niet?”

Hij roemt onze brede stranden (,,wereldklasse”) met het nodige vertier en de alom aanwezigheid van horeca. En met onze mosselen, paling en jonge jenever is ook niets mis. Al nipt hij graag af en toe aan een mooie malt whisky. Wil hij zijn geliefde haggis eten (een verre neef van onze balkenbrij), dan doet hij dat in zijn geboorteland in een Schotse pub. Al kun je voor de gevulde schapenmaag met onder meer longen en niertjes, ook bij de slager terecht. ,,Ik vind het echt heerlijk. Waarin Nederland trouwens achter is gebleven, is het aanbod in de supermarkt. Zeker op het gebied van voedsel. Dat is heel beperkt. In Schotland is de variatie veel groter. In de ons omringende landen is de keuze ruimer. Ach ja, je moet toch iets te zeuren hebben.”