In Beeld: Saniye Zweers

Saniye Zweers is een veelzijdig theatermens. Samen met haar partner Robin vormt ze het muzikale duo Robin & Saniye. Meer dan tien jaar was ze met Rosanne van Herksen de Theatergroep Smoesjes!. Daarnaast is ze nog trainingsacteur, theatermaker en moeder.

Wanneer viel voor jou het kwartje: ik word zangeres en ik wil het theater in?

“Het zijn denk ik heel veel kwartjes geweest. Het heeft eigenlijk  altijd een soort logisch verloop gehad. Als kind, tijdens het straatfeest wilde ik altijd iets doen, aan een showtje meedoen. Op de maandsluiting van de Victorschool wilde ik altijd meedoen. Later koos ik voor de creatieve opleiding ‘Activiteiten begeleider’ aan het Apeldoorns College, waar ik ook Robin heb leren kennen. Het was direct duidelijk dat de drama- , muziek- en zanglessen mij het meeste aanspraken. En zo is het altijd gebleven.”

Wanneer kwam je voor het eerst in aanraking met zang en theater?

“Mijn ouders namen me altijd al heel graag mee naar voorstellingen en concerten. De hele dag stond er muziek aan thuis. Na het eten gingen we dansend door de kamer. Tijdens de afwas ging de muziek harder. Er was altijd muziek om me heen. Ik vond het al heel fijn om te zingen. In de jaren negentig kwam de musical ‘The Phantom of the Opera’ naar Nederland. Ik ben er naartoe geweest en we hadden de CD. Ik zong alle aria’s mee, die knalden dan door de huiskamer. Door het zingen van die aria’s kwam ik er achter wat je allemaal met je stem kan doen.”

Hoe en waar ben je opgeleid tot theatermaker en hoe heb je dat ervaren?

“Ik wilde eigenlijk de acteursopleiding doen. Ik heb een enorme auditievrees. De eerste paar rondes ben ik wel doorgekomen. Bij de laatste ronde staat er iets op het spel en dan lukt het me niet. Dan blokkeer ik en ga ik rare dingen doen. Dat is dus niet gelukt. Ik dacht ik moet een omweg kiezen en de dramadocent opleiding gaan doen aan de ArtEZ Hogeschool in Zwolle. Dat was voor mij echt dé opleiding. Na mijn afstuderen wilde ik eigenlijk alles nog een keer doen, maar dan zonder de spanningen, want ik weet ík haal het toch wel’. Ik wilde altijd uitvoeren, zelf acteren. De school stond erom bekend dat ze heel veel energie steken in eigen acteertalent en theater maken. Vanaf het eerste jaar had je meerdere optredens voor elk uitvoerend vak. Dat ging zo de hele dag door: even iets presenteren, even iets laten zien. Doe het maar in liedvorm of doe iets theatraals zodat het podium je tweede natuur is. Want als je het zelf kunt, dan kun je het pas overdragen. Tegenwoordig is het echt meer een docenten opleiding. En vanaf toen moest ik het zelf waar gaan maken.”

Wanneer was het voor jezelf duidelijk dat je goed/behoorlijk kon zingen?

“Van kinds af aan al hebben anderen mij dat verteld. Ik begon met die opera uithalen van de Phantom thuis, dat viel de buren ook op en die zeiden daar moet je een beetje meer mee gaan doen. Ik ben zanglessen gaan volgen bij Diana Vredenberg en van Juliette Dumoré uit Gorssel die ook veel in Apeldoorn heeft gedaan. En later van Caro Emerald. Je stem is je instrument waar je goed mee moet omgaan. Bij stress merk ik dat aan mijn stem. Niet alleen bij zingen, maar ook bij acteren is je stem heel belangrijk. In trainingen zeg ik altijd, kijk eens of je je stem wat vriendelijker kan kleuren of om iets minder monotoon te zijn.”

Hoe zijn jullie als muzikaal duo elkaar tegengekomen?

“Toen we elkaar ontmoeten was ik 16 en Robin was 18. Dat was op het Apeldoorns College in de drama klassen. Dat was drie jaar lang een fantastische tijd. Het was vaste prik dat Robin de gitaar pakte om te begeleiden en zette er even makkelijk een tweede stem onder. Eigen liedjes hebben we wel gedaan en dat ging ook wel, maar dat is niet onze ambitie. Er zijn al zoveel mooie liedjes. Ons streven is om bij elk optreden ten dienste te staan van het feest of de bruiloft. En dat doen we dan met liedjes die hun kracht al bewezen hebben. De reacties van het publiek bepalen zo mede welke liedjes blijven en welke er via de achterdeur weer verdwijnen.”

Hoe heeft de coronacrisis je geraakt in alles wat je doet?

“Ja, het is echt heel vervelend. Ik heb een dames zanggroep ‘United Sisters’ en we zingen ‘The Andrews Sisters’ liedjes In het kader van 75 jaar bevrijding hadden we een volle agenda. Op vrijdag de 13de maart is alles afgezegd. Een theatervoorstelling die we zouden maken en spelen voor 75 jaar bevrijding op het Canadees bevrijdingsfestival op het Loo. We zouden met de United Sisters op alle grote podia staan, we zouden voor de Britse veteranen spelen, alles in één klap weg. Ook het dagelijkse werk viel allemaal weg. Er kon niets meer. Sindsdien nog een paar dingetjes gedaan, vriendendiensten, mensen die zeiden: ‘Je verdient het, we creëren iets voor je.’, maar alles wat er stond is weg. Sommige optredens zijn naar volgend jaar verhuisd en andere zijn gewoon afgezegd. De bevrijding gaat dan onder de naam  ’75 plus 1 jaar bevrijding’ gevierd worden.”

Wat maakt iemand een goed trainingsacteur, over welke kwaliteiten moet je dan beschikken?

“Dat is heel belangrijk om onder de aandacht te brengen. Ik begin er altijd mee aan het begin van een training. Een acteur in theater en film werkt volgens script en staat in dienst van het verhaal wat de regisseur wil vertellen en een trainingsacteur is er voor de leervraag van de deelnemer. Een trainingsacteur gaat nooit voor zijn eigen applaus. Ik sta niet voor de groep, maar ik sta naast mensen en ik kijk mee wat handig is bij de mensen. Waarbij je rekening houd met elk individu: wat bij de één werkt, werkt niet vanzelfsprekend voor een ander. In trainingen gaat het vaak om terugkerende thema’s als grenzen leren stellen, feedback geven, gastvrijheid. Soms gaat het om een groep en een andere keer is het één op één. En dan is het meer een vorm van coaching. Ook bij groepen ben ik altijd op zoek naar een individuele ingang waarbij privé grenzen niet worden overschreden.”

Ook het trainingswerk viel dus allemaal weg. Start dat nu weer langzaam op?

“Ik had een goed bezette agenda voor maart, april en al boekingen voor mei. Dat is allemaal opgeschoven of afgezegd. Inmiddels is alles al verschoven naar september of wordt er alsnog van afgezien. Zo wordt door sommigen de crisis gebruikt om van eerder gemaakte afspraken uit te komen. Daarnaast doet een bedrijf waar ik al meer dan 6 jaar mee samenwerk en mij werk bracht bij grote instellingen als banken en hogescholen het niet meer en die ben ik nu dus kwijt.”

Je hebt een punt gezet achter Theatergroep Smoesjes!. Hoe kwam dat zo?

“Anderhalf jaar geleden zijn we er mee gestopt. Ik ben wel van de symbolische besluiten. Na tien jaar werd het tijd voor iets anders. Terugkijkend op onze successen, die we afgelopen jaar nog hebben gespeeld, was het voor mij tijd om ruimte te maken voor nieuwe wegen. En je moet stoppen voordat de formule is uitgewerkt. Ik wilde het voor mezelf echt afronden.”

Je bent ook moeder, is dat ooit belemmerend geweest voor je werk?

“Dat is echt nog geen dag een probleem geweest. Onze ouders wonen in Apeldoorn en die zijn zo gek met haar en zeggen: ‘Laat haar maar komen’. Het kinderdagverblijf was ook altijd heel flexibel. Vanaf dag 1 heeft ze het daar leuk gehad. Dus nooit een probleem geweest.”

Staan er nieuwe zaken op je lijstje die je graag nog zou willen ondernemen?

“Ik heb iets heel leuks. Ik heb gesolliciteerd bij de politie als telefoniste voor ‘geen spoed, wel politie 0900-8844’, de zogenaamde tweede meldkamer. Voor de corona uitbrak kwam deze functie al voorbij maar heb ik niet gesolliciteerd, want ik zou het zo druk krijgen. Ik had spijt als haren op mijn hoofd dat ik er niet op in was gegaan. Er hadden wel 400 mensen op gereageerd. Het is nu voor het eerst een burgerfunctie en ik wilde als kind al actrice worden of bij de politie. Ik heb al veel gewerkt voor de politie als trainingsacteur op heel veel plekken, maar nooit echt bij de politie gesolliciteerd. De sfeer en de cultuur passen bij mij. De procedure is nog niet afgerond maar ik ga uit van een goede afloop. Daarnaast blijf ik uiteraard mijn werkzaamheden als zzp’er flexibel uitvoeren.”

Voor Theatergroep Smoesjes! schreven jullie je eigen teksten. Hoe gaat dat in zijn werk?

“Het waren volwaardige voorstellingen waar een school ook echt naartoe ging in Gigant of elders in het land. Het ging om voorstellingen van 3 kwartier tot een uur. Altijd met een lied en een lach. Het begon vaak met een soort droom of beeld en daaruit kwam onze fantasie op gang en komt zo al werkend en repeterend de voorstelling tot stand. Met aan het eind een vorm van samenspel met de kinderen, zo bepaalden ze zogenaamd het spelverloop.”

Hoe sta je er over 5 jaar voor en wat doe je dan?

“Ik wil wel weer mooie theatervoorstellingen maken. Mijn grote droom is ooit nog een VPRO-achtige serie te maken of in zo’n voorstelling te spelen – van de zondagmorgen in de jaren 80 – dat lijkt me geweldig. Audities moeten doen blijft toch een moeilijk ding. Ik heb niet zo erg veel met wedstrijden. Ik ben niet zo competitief ingesteld.”

Heb je als zangeres nog ‘guilty pleasures’?

“Nee, dan suggereer je dat de liedjes niet goed zijn, maar ze zijn wel weer goed voor een ander doel. Guilty pleasures bestaan niet. ‘Ticket to the tropics’ van Gerard Jolink is verschrikkelijk, maar soms werkt het gewoon.”