Begraafplaats Soerenseweg: een plek vol verhalen

De zesde editie van ‘Het weekend van de begraafplaats’ is dit weekend, vrijdag 24 tot en met zondag 26 mei. Verspreid door het hele land is er op de diverse begraafplaatsen van alles te doen, zien en beleven. Thema dit jaar is ‘Een plek vol verhalen’. We bezochten gisteren, zaterdag 25 mei, de begraafplaats aan de Soerenseweg (aangelegd rond 1900). Op zoek naar die verhalen en belevingen.

Wie een wandeling maakt zal niet snel de keuze maken een rondje begraafplaats te doen. Ondanks het gegeven dat veel begraafplaatsen perfecte wandelgebieden zijn vol rust en groen. Om de drempel wat te verlagen staan op vele plaatsen in Nederland dit weekend de deuren open en biedt men een divers programma’s aan vol van activiteiten, rondleidingen en ‘verhalen’. Het zonnige weer zorgde voor een prachtige opkomst en goedgestemde bezoekers. Al bij aankomst op de begraafplaats ademde de locatie gastvrijheid. Uitvaartverzorging Kramer realiseerde daar in 2013 ‘Afscheidshuys Apeldoorn’. De plek was voorheen de beheerderswoning van de begraafplaats. De gerenoveerde woning biedt nu ruimte tot een plek waar in huiselijke sfeer afscheid kan worden genomen van een dierbare.

Iedere bezoeker werd ontvangen met koffie of thee en een koek op het terras dat voor de gelegenheid voorzien was van statafels. Voorafgaand aan de rondleiding over de begraafplaats, konden zij een bezoek brengen aan tal van workshops en demonstraties. DZU Uitvaartkisten had voor de gelegenheid een showroom ingericht met ‘groene uitvaartkisten’. Een concept tot stand gekomen in samenwerking met Monuta en Staatsbosbeheer welke voor iedere gekochte kist een boom terug plant. Even verderop klinkt het geluid van een beitel. ‘Hoogenberg Wegerif‘ geeft de bezoekers hier een demonstratie steenhouden. Een staaltje ambacht dat door de moderne tijd langzaam van toneel aan het verdwijnen is. Ook krijgt iedere bezoeker hier een ambachtelijk aandenken mee in de vorm van een natuurstenen waxinelichtjeshouder. ‘Bloemisterij Gorkink‘ verleidde de bezoeker met haar fleurige stand tot het maken van een ‘Living memorie’. Een miniatuur bloemstuk op houdertje waaraan men een liefdevolle herinnering op kon schrijven op handgeschept papier van ‘De Middelste Molen‘ in Loenen.

Wandeling

Technisch beheerder Gerrit Gorsseling nodigde het publiek uit voor een één uur durende wandeling over de begraafplaats. Ook aan de minder mobiele bezoeker werd daarbij gedacht. De gemeente Apeldoorn regelde 2 golfkarretjes waardoor écht iedere geïnteresseerde deel kon nemen aan de wandeling. De wandeling startte bij een aantal eigentijdse graafmachines en onderhoudsmiddelen. Want tja, hoe oud en karakteristiek de begraafplaats ook mag zijn, men neemt hier geen schep meer ter hand. Bijzonder weetje is wel dat er in de gehele stad slechts van één zelfde graafmachine gebruik gemaakt wordt. Het betreft hier dan ook niet zomaar een machine maar een speciaal voor de begraafplaatsen ontworpen exemplaar. De machine gaat dus van begraafplaats naar begraafplaats voor de diverse werkzaamheden.

Gedurende de wandeling staan de bezoekers stil bij een aantal monumentale en bijzondere graven. Om er een aantal uit te lichten: een graf voorzien van 19 granieten “Domino-stenen” ontworpen door de ontwerper van het gemeentelogo (het groene blaadje) voor zijn echtgenote. Diverse oud-burgemeesters van Apeldoorn zoals: ‘Henri Paul Jules Tutein Nolthenius‘. Een zwerfkei voor de op brute wijze vermoorde ‘Johannes Houtjes’, welke nooit is opgelost en waar pas sinds 2018 een gedenksteen rust. Een veldje waar kleurrijke en kunstzinnige gedenkmonumenten een laatste rustplaats geven aan kindjes. Waar men vroeger erg strikt was in wat er wel en niet toegestaan werd is anno 2019 eigenlijk vrijwel alles mogelijk om zo passend mogelijk te kunnen herdenken. De begraafplaats biedt grafrust aan diverse bekende Apeldoornse families. Familiegraf van Familie Rouwenhorst (oprichter van Rouwcentrum Rouwenhorst). Een luxueuze grafkelder van de verffamilie ‘Talens‘. Maar ook bekende Apeldoorners waaronder: Gerrit Middelink (grondlegger van de Koningin Julianatoren). Zijn monument is gedecoreerd met bronzen zelfportret, ontworpen door ‘Pieter Puype‘, waarvan je over de gehele begraafplaats grafkunst terug kunt vinden. Ook ontwierp Puype het bronzen borstbeeld ‘Willem I‘ dat op het Raadhuisplein staat en ‘de plaquette op de Naald’. Verderop siert een graftrommel het graf van de Uddelse ‘Evertjen Schouten.’Wie goed leest ziet in de graftronnel een inscriptie staan met: ‘Min van Prinses Wilhelmina’. Evertjen Schouten voedde Prinsen Wilhelmina ruim 2 jaar lang. In die periode was het niet gebruikelijk dat een koningin haar eigen kind voedde.

Afscheid

Op gezette momenten werd de wandeling onderbroken met een passende beleving. Stadsdichter ‘Aad van der Waal’ verraste de gasten met een poëtisch stuk over het gemis tussen tussen geliefden en het wachten op het weer samen zijn. Annelies Brinkhuis (Ritueelbegeleider) droeg voor uit eigen werk. Zij schreef uit eigen ervaring 82 korte verhalen over leven, liefhebben en loslaten onder de naam ‘Ik zou het niet kunnen‘. Het door haar voorgedragen verhaal getiteld ‘Afscheid’ is zoals gezegd kort, maar hierdoor niet minder krachtig. Het verhaal over een weduwnaar met dementie en over hoe liefde blijft verbinden, ook door de dood heen, komt zichtbaar binnen bij de bezoeker. De vrijwilligers van de begraafplaats, die iedere woensdag samenkomen (al 10 jaar) laten de bezoeker kennismaken met hun werkzaamheden. Die behoorlijk uiteenlopend te noemen zijn, van reparaties tor schoonmaakwerkzaamheden. Een club vrijwilligers die hun bijdrage aan deze dag afronden met de oproep hard zoekende te zijn naar nieuwe leden. Aanmelden kan via: ljhkaal@hetnet.nl. Voor wie wil kan er een kijkje genomen worden in een zogenaamde grafkelder welke voor deze dag in opengesteld. Ook zie je op sommige plekken oorlogsbeschadigingen terug. Zo heeft een granaat behoorlijk schade aangebracht aan één van de graven.

Maar er is niet alleen aandacht voor de gedenkmonumenten, bekende begraven Apeldoorners en sprekers. Boomspecialist ‘Anton Dekker’ gaf een uitgebreide uitleg over de diverse flora en fauna die de begraafplaats siert. De klimaatverandering zorgt ervoor dat de beuken langzaam maar zeker zullen verdwijnen. Hiervoor in de plaats is er een goede mogelijkheid voor de tamme kastanje (een exoot) om door te groeien en de locatie van nieuwe groen te voorzien. Ook staan er bijenkassen aan de ring van de begraafplaats. De bijen dragen hun steentje bij aan de bestuiving van de diverse planten en bloemen die er groeien. De opvallende groene specht is een vogel die de Soerenseweg graag haar thuis noemt. Door het begraven op hoogte kan overtollig gevallen regenwater op een natuurlijke manier worden afgevoerd. De proef met het strooien van Bokashi (organisch materiaal teruggeven aan de bodem) op gebieden waar de grond en planten wel wat extra voeding kunnen gebruiken lijkt zijn vruchten af te werpen.

Gerrit Gorseling sloot zijn rondleiding op de Soerenseweg af met een primeur voor alle bezoekers. Met gepaste trots klapte hij uit de school dat er vanaf 1 juni 2019 weer graven worden uitgegeven op de begraafplaats voor een duur van 20 jaar. Het is niet mogelijk voor overlijden een graf te ‘reserveren’, pas na overlijden kan men een graf kopen. Op de 3e klasse van de begraafplaats worden op dit moment graven hiervoor gereed gemaakt.

Gegrepen door de verhalen en zelf eens op ontdekkingsreis aan de Soerenseweg? De stichting ‘Apeldoorns Gidsen Collectief’ is bezig de laatste puntjes op de i te zetten met de realisatie van een begeleide wandeling over de begraafplaats. Een datum voor de start van de wandelingen is nog niet bekend. Wél is het mogelijk interesse vast kenbaar te maken bij de stichting. Meer informatie staat op de website.

Weekend van de begraafplaats, zaterdag 25 mei, Begraafplaats Soerenseweg.