Jeugdhulp: het gevaar van een perverse ‘all you can eat’-prikkel

Per 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdhulp. Binnen zeer korte tijd (details werden pas twee maanden voor de inwerkingtreding van de wet bekend) moest een complexe taak geïmplementeerd worden in de gemeentelijke organisatie. Bij de overheveling van taken had en heeft de gemeente de sociale mantra “Geen jongere tussen wal en schip”.

Wat problematisch was en is

Er zijn ongeveer 300 (!) organisaties die zich bekommeren over jeugd en jeugdproblematiek. Om dit grote aantal aanbieders te managen is een complex informatiesysteem nodig. Een systeem met voorspellende waarden: Wat kan men aan uitgaven in de toekomst verwachten.
Daarnaast declareert een organisatie achteraf, soms jaren nadien. Controle op rechtmatigheid is dan moeilijk.

De perverse prikkel

Voor hulpverlenende instanties is er geen uitgaven plafond. Men wordt niet gedwongens binnen een bepaald budget zorg te leveren. Ook is er geen controle op de indicatiestelling (welke zorg heeft de jongere nodig, wat mag het kosten, hoe is de effectiviteit). Bij deze “open eind” zorg wordt een zekere integriteit verwacht van de zorgverlener. De zorgverlener moet constant in de achteruitspiegel kijken: Is wat ik lever nodig, kan er iets minder, wanneer is men uitbehandeld? Voor niet integere en niet zelf reflecterende organisaties, kan er een “All you can eat” reflex ontstaan. Een prikkel tot overproductie. We maken het probleem groter dan het is, duurdere zorg, en we laten de jongere onder behandeling. Ook als het einddoel is bereikt.

Hoe problematisch is de Apeldoornse Jeugd?

De gemeente Apeldoorn heeft gunstiger populatiekenmerken dan referentiegemeenten, de rijksuitkering houdt rekening met een lager aantal jeugdigen wat zorg nodig heeft (minder budget). Toch heeft gemeente Apeldoorn, in vergelijking met de referentiegemeenten, een groter percentage jongeren die een doorgans duurdere vorm van jeugdhulpverblijf, jeugdbescherming en jeugdreclassering krijgen.
Dit wringt: Minder problemen dan referentiegemeenten, toch een duurdere zorg dan die referentie gemeenten.

Loek de Winter constructie

In de zorg mag geen winst gemaakt worden, het is geen verdienmodel (?). Bij de “Loek de Winter constructie” wordt dit financieel neutraal handelen omzeild. Je hebt vastgoed in je portefeuille en dat verhuur je aan een zorginstelling, een zorginstelling waarin je ook in het bestuur zit. De vastgoedman heeft er alle belang bij om de ruimten te verhuren. Niet integer handelen ligt op de loer. Ik ken zo’n constructie in Apeldoorn en heb “van horen zeggen, meerdere bronnen” begrepen dat de jongeren die wonen in zo’n zorginstelling zwaarder worden geïndiceerd dan nodig is, ook verblijft men langer in die locatie dan nodig is.

Heeft het huidige college de paniek aan zich zelf te danken?

Nu moet ik voorzichtig zijn, omdat ik put uit mijn geheugen. Volgens mij had het voorgaande College een flinke reserve WMO (20 miljoen euro?). Bij de onderhandelingen van dit college is de WMO reserve flink gedaald. Is mijn geheugen juist dan was de huidige paniek niet nodig. Onverlet trouwens dat het gemeente bestuur wel in control moet zijn (een conclusie van KPMG is dat de gemeente niet in control was).

Een klein detail wat mij intrigeert, iets voor de fijnproevers?

Uit het KPMG rapport:
“Meer dan 80% van de kosten van de geleverde jeugdhulp van de voorgaande jaren zijn in de eerste drie maanden van 2018 gefactureerd in GWS¹. Dit zijn echter niet de kasstromen geweest. De betalingen in CODA laten namelijk een ander patroon zien (gelijkmatiger, waarbij in de eerste maanden van 2018 geen incidentele piek te zien is). Het is onduidelijk waarom de piek in facturen over eerdere jaren begin 2018 niet is gesignaleerd. Een forensisch onderzoek kan helpen om deze vraag te beantwoorden.”

Ik begrijp het niet, maar een forensisch onderzoek duidt op vermoedens van fraude.

Tot slot:

Ik wens de raad veel sterkte in deze materie. Ga niet zwartepieten richting het college. In bijna alle gemeenten speelt deze problematiek. Probeert u maar eens uw huis in een aantal weken drastisch te verbouwen en er toch in blijven wonen en visite ontvangen.