Stage in de Stad: ‘Samen voor een schonere stad!’

Dit weekend ging mijn stage-avontuur ein-de-lijk van start. In de serie ‘Stage in de Stad’ loop ik een dagje mee met Apeldoornse organisaties of stichtingen die zich inzetten voor een breder doel. We beginnen niet klein, maar Rein. Met een vuilniszak in de ene, en een prikker in de ander, struinden we de Apeldoornse wijk ‘Brummelhof’ af. Op zoek naar zwerfafval! Of nou ja, op zoek? In een ideale wereld kom je tijdens een zoektocht in de binnenstad niets meer dan geparkeerde auto’s en zo hier en daar wat bomen tegen.

Apeldoorn Rein

Waar de een troep maakt, mag de ander het opruimen. Dit weekend gaan de ZwerfAfval Pakkers (ZAPpers) van ‘Heel Apeldoorn Rein’ weer op pad. Aan de hand van de vrijwilligers leer ik meer over de werkzaamheden en het team. ‘Heel Apeldoorn Rein’ is een initiatief van de Gemeente Apeldoorn en organiseert maandelijkse ‘schoonwandelingen’. Dit zijn opruimacties op twaalf locaties in de stad. De opruimacties worden steeds beter bezocht.

‘Maak je borst maar nat’

Iets voor 09:00 meldde ik mij op de parkeerplaats bij de Wissellaan. Hier werd ik opgewacht door een enthousiaste groep vrijwilligers. Na een korte uitleg van mijn plan kreeg ik handschoenen, een halve emmer, met hierin een ‘Heel Apeldoorn Rein’-zak en een grijper aangeboden. Na kort overleg word ik gekoppeld aan Berti: “Maak je borst maar nat, want Berti is behoorlijk fanatiek”, krijg ik van een andere vrijwilliger te horen. Als dat maar goed gaat. 

Filters, filters en nog eens filters

Tijdens mijn stage ben ik erachter gekomen dat er meer sigarettenfilters dan mensen in Apeldoorn leven. In Apeldoorn is 48,9 procent van de oppervlakte, per buurt groen. De overige 51,1 procent van de stad is bedekt met de oranje uiteindes van de sigaretten.

Stroef begin

De’ grijp-methode’ begon vrij stroef. De ene na de andere filter eindigde niet in, maar net naast de zak. Wanneer ik net mijn tweede stuk zwerfafval in de zak laat vallen, is Berti al een stuk verder. Ze probeert elke opruimdag te helpen in de wijk: “Ik ergerde mij groen en geel aan al het afval in het Apeldoornse straatbeeld, in 2019 besloot ik de handen uit de mouwen te steken. We hebben spullen bij de gemeente aangevraagd en zijn begonnen.” Ondertussen loopt Berti dus al een aantal jaren mee, sinds 2019 merkt ze dat de wijk een stuk schoner is: “Maar dat komt ook door de statiegeldregeling rond blikjes. Sinds de invoer komen we ze amper meer tegen. Dat maakt zoveel verschil.”

Positieve reacties

Onderweg hoor je zo nu en dan een positieve opmerking vanuit passerende buurtbewoners. “Goed bezig!” en “Wat bijzonder dat jullie dit doen.” De fanatieke ‘afvalplukker’ voelt de waardering vanuit de wijk zeker: “Je hoort vaker dat mensen blij zijn met onze werkzaamheden, dit geeft soms zeker een stukje motivatie.” Extra motivatie is fijn, maar volgens mij heeft Berti dit niet nodig: “Het geeft een goed gevoel om samen bezig te zijn met het verbeteren van de leefomgeving.”

Niet de bedoeling

Omdat het grijpen nog steeds niet geheel vlekkeloos verloopt, pak ik zo nu en dan stiekem een peuk met de hand(schoen). Volgens Berti is dit niet de bedoeling: “We proberen vooral afval met de grijper te verzamelen. Soms lukt het niet om iets met de grijpstok te pakken, maar om het dan te laten liggen voelt ook niet goed.” Dit merk ik, als stagiair, ook. Op een gegeven moment voelde ik een spontane ‘drive’ ontstaan en voelde elke achtergebleven stukje plastic, of papier, als een nederlaag. Toch ontgaat aardig wat afval aan de scherpe ogen van de vrijwilligers. “Soms heb je een heel veld gehad en denk je ‘zo, die is schoon!’, maar als je nog een keer goed kijkt, ligt er vaak nog aardig wat”, vertelt de vrijwilliger.

Vondsten

Van tevoren vroeg ik mij vooral af wat we allemaal gaan tegenkomen. Wat voor ‘bijzondere rotzooi’ dumpen wij, Apeldoorners, allemaal in de publieke ruimte? Thuis flitsen de gekste gedachten door mijn hoofd: ‘misschien vinden we wel een wapen, een kapotte smartphone, een verloren jas of iets in die richting. De realiteit bleek toch anders. Verder dan de velg van een auto, een lege fles olie, een kapot dienblad en een lege pedaalemmer kwamen we (gelukkig) niet.

Herpakken

Na een lastige start begin ik het grijpen aardig onder de knie te krijgen. Geen sigarettenfilter of bierdopje ontkomt nog aan mijn grijper. Ook mijn vuilniszak begint aardig gevuld te raken. Zo vol als de ‘Heel Apeldoorn Rein’-zak van Berti raakt ‘ie nooit, maar er zit schot in de zaak.

“Het zwerfafval probleem alleen bij de gemeente neerleggen is te makkelijk”

Verantwoordelijkheid

Volgens Berti ligt de verantwoordelijkheid voor een schonere stad niet alleen bij de gemeente: “Dit alleen maar bij de gemeente neerleggen vind ik te makkelijk. Waarom zouden we als we zelf onze perkjes in de wijk moeten bijhouden, de verantwoordelijkheid van het zwerfafval niet bij onszelf leggen? Met dit soort kleine acties maak je al een verschil.” Op de vraag ‘maak je je druk om het zwerfaval op straat’ geeft de vrijwilliger aan vooral zorgen te hebben over het afval dat in de zee beland. “Er ligt in Apeldoorn redelijk wat afval op straat, maar dit is peanuts als je het vergelijkt met alle troep in de zee,” aldus Berti.

Het ingezamelde afval wordt tijdelijk op de parkeerplaats geparkeerd, hier worden de statiegeldblikjes en flessen uit de zakken gevist: “Het statiegeld kunnen we opsparen, om wat lekkers te kopen voor bij de koffie van de vrijwilligers bijvoorbeeld”, word er voorgesteld. De groep verzamelt gemiddeld vijf gevulde zakken per opruimactie. Deze zakken worden in de containers langs de weg gedumpt, zo zit het werk van de ZAPpers er weer op.

Conclusie:

De vrijwilligers van ‘Heel Apeldoorn Rein’ en ‘Zero waste Apeldoorn’ zijn begaan met de toegankelijkheid en staat van de stad. Met een gezellige en laagdrempelige methode maken ze op hun eigen manier het verschil. Maar een gezellig theekransje is het allerminst, de handen worden goed uit de mouwen gestoken en het tempo zit er aardig in. Het werk op zich was, na een drukke werkweek, best ‘lekker’. Even je verstand op 0 en ‘gewoon’ zoveel mogelijk afval verzamelen. Het werk van de ZAPpers is belangrijk voor de stad, want stel je voor dat niemand zich inzet voor een schone straat?