Van Eierhal tot Victoria Boys: een tijdreis door de Apeldoornse 4Daagse

Een volgende mijlpaal in de rijke geschiedenis van 4Daagse Apeldoorn. Dit jaar staat alweer de 69ste editie van ‘het groenste wandelevenement van Nederland’ op het programma. Hoe blijft de 4Daagse relevant in Apeldoorn? Vorig jaar boekte de organisatie -opnieuw meer inschrijvingen. Voorzitter Joop Achterkamp is al meer dan 50 jaar actief in de wandelsport, bestuurslid geweest van de Oostelijke wandelbond en heeft met een aantal bestuursleden in 2015 de Stichting Internationale Vierdaagse Apeldoorn opgericht. Na dit jaar helpt de voorzitter nog één editie, daarna draagt hij het stokje over aan Irma Woudenberg. “Het is wel mooi geweest zo.” 

In dit artikel vertelt het duo meer over de herkomst en toekomst van de stichting.

Historie 4Daagse Apeldoorn

Sinds de eerste editie in 1954, georganiseerd door de Nederlandse Wandelsport Bond (NWB), heeft de Vierdaagse verschillende startlocaties gekend, van het Boschbad tot aan het hart van de stad bij Schouwburg Orpheus. Sinds 2003 is het terrein van v.v. Victoria Boys de thuisbasis geworden, gewaardeerd door deelnemers vanwege de bosrijke omgeving en ruime parkeergelegenheid. In 1955 startte de route vanuit de Eierhal, op het voormalige landgoed Welgelegen.

Vanwege het succes van deze editie werd er zelfs gesproken over een ‘zesdaagse’, in plaats van een vierdaagse. Hierna werden de overige afstanden; 30, 40 en later de 20 en 12 kilometer toegevoegd. In 1961 werd er gestart vanaf de La Bordelaise aan de Hoofdstraat. De editie van 1963 was de tiende 4Daagse, twee jaar later verhuisde het evenement naar theater Orpheus. Ook de Canadian Club is een startlocatie geweest. Vanaf 1975 regelde Joop, samen met twee andere vrijwilligers, de parcoursen. “We zijn in ‘75 begonnen met het verdelen van de parcoursen. Sinds 2011 ben ik betrokken als voorzitter,” aldus Joop. Deze rol vervult hij tot op de dag van vandaag nog steeds.

Groei na fuseren 

Met de fusie van de NWB in de Koninklijke Wandel Bond Nederland (KWBN) in 2015, heeft de Stichting Internationale Vierdaagse Apeldoorn de organisatie van het evenement overgenomen. Veel geld in de clubkas was er op dit moment niet, zo vertelt Joop: “Als stichting kun je anders te werk gaan. We hebben het eerste jaar direct heel veel bezuinigd. De routes stonden altijd in de programmaboekjes; die hebben we eruit gehaald. Dit scheelt de helft van de boekjes, en dus ook vijftig procent van de kosten. Een groot deel van de mensen die je zo’n boekje geeft, stopt hem in de zak en kijkt er verder amper meer op.”

Ook was er vroeger een openingsmoment op de maandagmiddag, zo vertelt Joop: “Er was een officiële opening. Dit doen we de afgelopen jaren al niet meer. Daarnaast zijn we gestopt met de livemuziek op de rustplaatsen, afgelopen jaren zorgde RTV Apeldoorn voor sfeer op de rustpunten.”

Mede vanwege de slimme bezuinigingen hoeft het prijzengeld van het echte Apeldoornse evenement niet omhoog: “Wandelen is en blijft de hoofdzaak, dat punt moet goed zijn en dat is het bij ons ook. Dat durf ik wel te zeggen. Daarbij willen we het zo laagdrempelig mogelijk houden, financieel en sportief.”

Routes zelf samenstellen

Om het evenement voor iedereen behapbaar te houden (of maken) is het mogelijk om je eigen 4Daagse samen te stellen. “Deelnemers kiezen zelf welke en hoeveel dagen ze meedoen. Ze krijgen ook de ruimte om zelf te bepalen welke afstand ze lopen,” vertelt Irma. De 4Daagse introduceerde in 1996 de 20 kilometer afstand, gevolgd door een gemiddelde van 12 kilometer en met succes: een groot deel van de deelnemers kiest juist voor deze kortere routes. 

Nieuwe voorzitter

Joop zit al jaren in de ‘wandelwereld’: “Als 17-jarige ben ik ooit begonnen met vrijwilligerswerk bij de avondvierdaagse, volgend jaar zit ik 50 jaar in het plaatselijke, regionale en landelijke bestuurswerk.” Zijn motivatie komt voort uit de gedachte iets te bereiken met je vrijwilligers. “Op papier ben ik voorzitter, maar ik voel mij een van de vrijwilligers,” vertelt Achterkamp.

Waar de ene deur sluit, opent de andere. Na 13 jaar (en aankomend jaar) neemt Irma het voorzitterschap over van Joop. “Ik heb jarenlang gewerkt als fysiotherapeut in Apeldoorn. Nu de voorzittersstoel gevuld is, verlegt de organisatie de zoektocht naar overige bestuursleden en vrijwilligers. “Er is onder de vrijwilligers sprake van vergrijzing. Het zou goed zijn als we een paar jonge en frisse vrijwilligers kunnen verwelkomen in ons team,” vertelt de (nu nog) actieve voorzitter.  

Voorbereiden

Als voorzitter ben je niet alleen tijdens de wandeltocht druk, het hele jaar staat in het teken van voorbereidingen. “Wanneer de vierdaagse afgelopen is, starten we met het evalueren. Augustus en september besteden we aan het evalueren, in oktober zijn we bezig met het aanvragen van evenementensubsidie bij de gemeente. Dit moet voor november gebeuren.. In januari beginnen we met de routes, verkeersplannen en vergunningen. Reken daar het oproepen van vrijwilligers bij en je bent zo een jaar verder,” licht Irma toe.

Op dit moment heeft Irma ook de PR-taken in uitvoering, of ze dit er nog lang bij kan doen is de vraag. “Dan hebben we iemand nodig die de coördinatie van de PR opzich neemt. Ik zie overal vacatures, dus we zijn niet de enige die op zoek zijn,” aldus Irma.

Professionalisatieslag

Het bestuur van de Apeldoornse wandeltochten heeft een aardige professionalisatieslag gemaakt, zo vertelt Irma: “We krijgen nu ook externe hulp van een Apeldoorns bureau, Bureau Max. Ze doen onder andere de social media campagne, waarbij de doelgroepen worden getarget op de data-analyse van de deelnemers.

Op dit moment bestaat de organisatie compleet uit vrijwilligers. Of dit nog lang mogelijk is betwijfelen de huidig en komend voorzitter: “Als je naar onze toekomstplannen kijk is dit waarschijnlijk onvermijdelijk: “We hebben niet alleen de 4Daagse, maar ook werkgroep wandeltochten en de werkgroep wandelen in Apeldoorn. Daar hebben we een projectplan voor gemaakt en subsidie voor ontvangen,” legt Woudenberg uit.

Het plan is om in de gemeente Apeldoorn een wandelcommunity te bouwen: “De uitgangspunten zijn vooral het wandelen in Apeldoorn onderhouden en stimuleren. Wandelen is sinds de corona immens populair, het draagt bij aan de mentale en fysieke gezondheid en is laagdrempelig. Juist voor mensen die ongezond leven is een ommetje maken een fijne manier om toch in beweging te zijn,” aldus Irma.

Ze vertelt dat de gemeente Apeldoorn veel aandacht aan het wandelen geeft: “Ook nationaal en Europees word het stimuleren van wandelen een van de speerpunten.” Stichting 4Daagse ondersteunt ook de Apeldoorn Wandelchallenge, om mensen met een chronische aandoening in beweging te krijgen. “We willen het wandelen in Apeldoorn bevorderen. Zoals de beleidsplannen nu zijn gaat dit de komende jaren alleen maar toenemen. We inventariseren op welke plek er veilige oversteekplaatsen in de gemeente moeten komen,” vertelt de aankomende voorzitter van het bestuur.

Zoektocht naar vrijwilligers

Tijdens de vierdaagse hebben de  parcoursbouwers vanuit de stichting een mountainbike tot hun beschikking. “We hebben 14 tot 15 fietsen en 10 gps-systemen, ook hebben we voor alle routebouwers een helm.”

Dat vrijwilligers momenteel niet voor het grijpen liggen is algemeen bekend. Ook het bestuur van de ‘groenste wandeltocht van Nederland’ merkt de krapte op de vrijwillige arbeidsmarkt: “Vooral het vinden van vrijwillige bestuursleden die zich het hele jaar door willen en kunnen inzetten voor de stichting is een lastige opgave, dat merken we al jaren.”