Kijk op de wijk: Vapalaan

In de serie “nep-straten” de Vapalaan. Ik kan me voorstellen dat deze laan bij de meeste Apeldoorners onbekend is. Deze ligt aan de Anklaarseweg, tussen Kanaal Noord en de Vlijtseweg. Waarom ik deze “laan” dan wel ken? Toen ik nog in Wenum-Wiesel werkte kwam ik hier vrijwel elke werkdag langs op mijn fiets.

Klein onopvallend is deze laan. Schatting? Denk misschien 50 meter lang. Maar het bordje Vapalaan intrigeerde me toch wel: wat is dat VAPA? Ja hoor – mijn vriend Google helpt me goed op weg. Het blijkt dat de term VAPA eigenlijk al niet meer bestaat: vervangen in 2017 door “Human Factory”. Wel een andere term, maar zeker niet duidelijker voor mij…

De term VAPA heeft te maken met “de Papierschool” en ja: daar kan ik me heel goed wat bij voorstellen. “Je leert er papier maken”. Op de site van die “Human Factory” is te lezen dat VAPA, samen met Gelderse papier- en kartonbedrijven, ROC Marlijn Academie in 2014 een papierschool oprichtte. In 2017 nam Human Factory de plaats van VAPA in en kunnen de BBL-leerlingen daar hun theorielessen volgen. BBL-leerlingen werken 4 dagen in de week en krijgen 1 dag in de week theorieles om hun vakkennis op peil te brengen.

Dus dat VAPA-plein past heel goed in het Apeldoornse! We stonden tenslotte jarenlang bekend als “stad van papiermakers”. Het heeft zo zijn voordelen als je graag van vele markten thuis wilt zijn. Want bij een werkgroep van de VOA kwam ter sprake: ,,Waarom is die papierindustrie in Apeldoorn gekomen”. Een historica legde uit: in 1585 viel Antwerpen in Spaanse handen. Tot die tijd kwam bijna alle papier uit Frankrijk via die stad naar Nederland. Maar ja: die mogelijkheid viel weg. Dus hoe moesten Nederlanders dan aan papier komen? Ze gingen het dan maar zelf maken. De papierindustrie begon in eerste instantie op de Zuid-Veluwe: in de buurt van Renkum. Daar zitten nog steeds grote papierfabrieken, die ook leerlingen opleiding van “Human Factory” laten volgen. Het aantal papiermolens groeide sterk en in 1740 waren hier maar liefst 171 papiermolens in werking. Helaas sloeg de industrialisatie toe: men ging over op stoommachines en de vele kleine papiermakers konden hier niet aan mee doen: de omvang van die bedrijfjes was te gering om die grote investering aan te kunnen. Maar gelukkig: er wordt nog steeds papier gemaakt op de Veluwe al gaat dat tegenwoordig niet meer via een VAPA-opleiding maar met die weinig zeggende term: “Human Factory”.