Bevrijdingsverhaal: ‘Ze waren al tulpenbollen aan het eten’

In de serie ‘Bevrijdingsverhalen’ gaan we op zoek naar de mensen achter de geschiedenis, zij die erbij waren toen Apeldoorn op 17 april 1945 bevrijd werd. Hoe kwamen ze daar, wat deden ze en hoe voelden ze zich? Vandaag, maandag 13 april, ontmoeten we Herbert ‘Herb’ Pike, 48th Highlanders, een Canadese veteraan die ons bevrijdde van de bezetter én van de honger.

‘Vernietiging van den tiran’

In zomer van 1944, terwijl de Canadees Herbert Pike als onderdeel van de 48th Highlanders optrok richting de zogeheten ‘Hitlerlijn’ in Italië, begon Nederland steeds meer in jubelstemming te komen. De verhalen van de optrekkende Canadezen verspreidden zich door steden en over het platteland; ‘De bevrijder komt eraan!’

De geallieerden behaalden succes na succes, Herbert Pike was erbij toen de 1st en 5th Canadian Infantry Divisions eindelijk de Hitlerlijn, de Duitse defensieve linie in Zuid-Europa, braken en natuurlijk kwam daar op 6 juni het overtuigende succes van D-day bij. Het kon niet lang meer duren, dat leek de overtuiging bij het Nederlandse volk. Op 5 september kwam de bevrijdende boodschap over de radio en Minister-President Gerbrandy riep het volk op de bevrijder met open armen te verwelkomen: ,,Nu de geallieerde legers op onweerstaanbare wijze de Nederlandsche grenzen overschreden hebben, ben ik er van overtuigd dat gij hen een hartelijke en waardige ontvangst zult bereiden, welke zij verdienen als bevrijders van ons land en de vernietiging van den tiran.”

Hordes mensen stroomde feestend de straten op, wachtend op de Canadezen, Amerikanen en Britten die elk moment de straat in konden rollen. Niemand kwam en Dolle Dinsdag ging de boeken in als een tragedie. De geallieerden bleven in België steken en door grote logistieke problemen zou hun opmars in 1944 niet verder komen dan de maas.

Een ramp voor de bevolking in het nog bezette noorden, want de winter kwam eraan, rantsoenen raakten op en de Duitse overheerser werd steeds wreder. Terwijl Apeldoorn de zwaarste winter uit haar geschiedenis tegemoet ging waren de bevrijders verder weg dan ooit. Zo was Herbert Pike nog steeds in Italië.

‘De Nederlanders zijn fantastisch’

Herbert ‘Herb’ Pike ging naar alle waarschijnlijkheid bij het leger, omdat al zijn vrienden hetzelfde deden. De Canadese jongens waren op zoek naar avontuur en wilden ontsnappen aan de armoede die de economische crisis van 1929 had veroorzaakt. De Tweede Wereldoorlog bood een nieuwe kans. Herb schreef zich in en werd uitgezonden. Het duurde niet lang voor de oorlog voor Herb losbarstte: ,,In de Straat van Gibraltar werd ons konvooi aangevallen. Gelukkig werd onze boot niet geraakt. Al hadden de jongens in het schip naast ons minder geluk.”

Herb werd naar Italië gezonden waar hij vocht voor de 48th Highlanders, onder andere nabij Cassino, waar de strijd om de zogeheten ‘Hitlerlijn’ woede: ,,Het leek erop dat niemand de ‘Hitlerlijn’ kon breken, tot de 1ste en 5de divisie kwamen. Met wat geluk en hulp van de Almachtige konden we in drie dagen bijna 150 kilometer optrekken. We stonden klaar om Rome in te nemen, tot het Amerikaanse Vijfde Leger besloot ons af te lossen. Daar waren we, om het netjes te houden, niet blij mee.”

Wegkwijnen

Uiteindelijk werden de 48th Highlanders van Italië naar het strijdveld in Noord-Europa verplaatst. Herb kwam in het voorjaar van ’45 aan in Nederland en de mensen waren er slecht aan toe, na de Hongerwinter: ,,Ze waren daar gewoonweg aan het wegkwijnen”, herinnert Herb zich. ,,Wij waren Apeldoorn ingetrokken en trokken nadat we het bevrijdde nog zo’n 30 kilometer door naar het noorden, tot we werden afgelost. We gingen terug naar Apeldoorn en de mensen daar waren zo opgelucht. We hielpen hen zoveel mogelijk met ons eigen rantsoenen, maar er werden ook voorraden vanuit vliegtuigen gedropt. Want die mensen daar, die waren al tulpenbollen aan het eten.”

Herb bevrijdde Apeldoorn van de bezetter en de mensen van hun honger. Net als alle Canadezen gaven ze alles om ons te helpen. Niet vreemd dat, jaren later, tijdens de defilés, Herb nog steeds onze dankbaarheid voelde: ,,Zelfs vandaag, zoveel jaar later, blijven de mensen emotioneel. Ik zeg je, het lijkt alsof we pas net vertrokken zijn. De Nederlanders zijn fantastisch, die vergeten nooit wat de Canadezen voor ze hebben gedaan.”