Ton Kas voelt wat humor is

Schouwburg Orpheus heeft met de aanwezigheid van Ton Kas voor een pittige seizoenstart gekozen. De acteur geniet inmiddels enige bekendheid als moppentapper. Kas kent in zijn tweede onemanshow Jabroer geen taboes en gaat -verkleed in het ruitjeskostuum van een Amsterdamse kankerpit – zonder enige schroom tekeer. Uitermate vermakelijk voor de ware liefhebber van het genre, maar er zijn ook mensen in de zaal voor wie het allemaal net iets te lang duurt.

Ondergetekende mag zich tot de eerste categorie rekenen. Kas is een fenomeen, die veel verder gaat dan wijlen Harrie Touw (de latere Fred Haché) in zijn ondeugendste dagen. Onvergelijkbaar met die andere grootheid in het metier: Max Tailleur. Hij doet me af en toe denken aan Johnny Kraaijkamp sr.

Er zijn geen heilige huisjes meer en Kas heeft die ook niet nodig. Hij tilt de mop, hoe flauw, grappig, goed, grof of vrouwonvriendelijk ook naar een ander niveau. Hij doet dat door ontelbare pareltjes in de ketting van het verhaal aaneen te rijgen. Gesteund door een perfecte timing tilt hij de sfeer van kroeg, kantine of huiskamer losjes over de drempel van het grote podium. Hij is niet zo maar een moppentapper. Met het mes van een chirurg heeft hij het begrip humor ontleed en tot hapklare brokjes verwerkt. Verteerbaar omdat je de eenzaamheid van de loser die hij neerzet voelt. Het leven heeft de man niet ongemoeid gelaten en hem tussen huwelijken en andere rampspoed heen en weer geslingerd. Zijn gal, die overuren maakt, houdt ‘m nog enigszins overeind. Last van zelfspot heeft deze lijder zelden. Hij richt zijn in alcohol en vitriool gedrenkte pijlen op zijn echtgenotes, de klassieke schoonmoeder, de dokter, familieleden, kennissen en aanverwante schlemielen. Vrienden heeft hij niet. Nou ja bijna niet, want hij vertrouwt alleen zijn hond. Een op het toneel aanwezige herder die hij voert, aait en liefdevol bejegent. Dan is er even geen tijd voor een mop en zie je een tot op het bot vereenzaamde man van vlees en bloed. En die gelaagdheid is het grote verschil met al zijn illustere voorgangers. Al heeft Kas wel goed naar Touw geluisterd en de essentie van Tailleurs Jiddische moppen feilloos opgepikt. Humor is overwonnen droefenis. En wie dat begrijpt en dat ook nog eens over het voetlicht kan brengen, kan als artiest – en dat is Kas – met moppentappen nog tot in lengte van jaren vooruit.

Ton Kas in voorstelling Jabroer. Donderdag 29 september Rabobankzaal Orpheus.