Sammy Davis-show met actuele lading

De anekdote is in Amerikaanse theaterkringen overbekend. Na zijn zware auto-ongeluk heeft Sammy Davis jr. (1925-1990) behoefte aan religieuze houvast. Hij vindt dat in het jodendom en hij meldt zich bij een rabbijn. De joodse geleerde fronst zijn wenkbrauwen en vraagt hem: ,,Wilt u werkelijk Jood worden? Wat bezielt u in hemelsnaam? Gebruik alsjeblieft uw verstand. Heeft u als zwarte man al geen sores (zorgen/problemen) genoeg?”

Helaas is dit verhaal door tekstschrijver/regisseur, de Zweedse Jonna Nordenskiöld niet opgenomen in haar bloemlezing die uiteindelijk zou leiden tot de theaterproductie ‘From Sammy with love’. Dergelijke verhalen met een vraag geven net iets meer diepgang aan de vestzak-musical die gisteren op zijn tour Orpheus aandeed. Het hoe en waarom van Davis’ handelen blijft daardoor wat onbelicht. Een ander punt van lichte kritiek op een uiterst creatieve show is de wat stramme chronologie die begint bij de opkomst van een driejarig mega-talent en eindigt bij Davis’ aftakeling op hogere leeftijd wanneer hij zijn fysieke wijze van entertainen niet meer zonder pep en dope kan volhouden.

Voor de rest is het genieten van de wijze waarop de rollen worden verdeeld tussen Stanley Burleson en Freek Bartels die eenmaal voorzien van een bolhoed beurtelings in de huid van Sammy Davis jr. kruipen. Zonder bolhoed spelen ze een persoon die een rol heeft gespeeld in het leven van deze rasartiest waaronder zijn vader en zijn eerste vrouw. Genieten ook van vier muzikanten die voor de begeleiding tekenen en hoe Jonna Nordenskiöld na haar succes in Zweden ook in Nederland de poppetjes heeft weten neer te zetten. En dat alles tegen een achtergrond van functionele stellages waarop levensechte foto’s te zien zijn ter ondersteuning van de fantasie. Soms dragen de twee allebei een bolhoed. En dan is het meteen helemaal raak. Synchroon als het moet.

Lof ook voor invulling ván de rollen die veel vergen van Burleson en Bartels. Zingen, dansen, tappen, acteren, waarvan Sammy Davis jr. steevast zei dat hij alles maar een beetje kon en het vooral van zijn uitstraling en energie moest hebben. Een vorm van valse bescheidenheid die we in Nederland kenden van Toon Hermans. Die zei ook dat hij maar deed wat hem inviel terwijl hij iedere ‘spontane’ grap wel 300 keer had doorgenomen alvorens ‘m op het publiek los te laten.

Davis had een alibi nodig. Het theater was zijn huis, daarbuiten was hij hoogst onzeker. Zoals gezegd een rasartiest, in de meest letterlijke zin van het woord. In het uitermate conservatieve en vaak racistische Amerika van zijn dagen waren artiesten met een kleur leuk en amusant zolang ze maar op dat podium bleven. Wilden ze na afloop naar huis, dan dienden ze gebruik te maken van dezelfde uitgang die ook voor troep in de afvalcontainer was bestemd. Zelfs de eerste rooms-katholieke president van de Verenigde Staten, John Fitzgerald Kennedy, zag er ondanks een invitatie op het laatste nippertje van af om Sammy Davis jr. en zijn blanke (!!!) vrouw May Britt daadwerkelijk getuige te laten zijn van zijn inauguratie in een land dat voor zijn aantreden zolang in de ijzeren greep had gezeten van alles wat wit, Angelsaksich en protestant was. Dat Davis hem door zijn steun stemmen van zwarte kiezers had opgeleverd telde bij deze politieke opportunist blijkbaar niet zwaar genoeg.

Zo erg hebben Bartels en Burleson en hun ouders (respectieve Molukse moeder en Surinaamse vader) het allemaal niet meegemaakt. Maar, en dan komen we bij een zeer sterk deel van deze productie, discriminatie is niet alleen met het Amerika van toen verbonden. Het is van alle tijden en steekt waar dan ook de kop op. Dus ook in het o zo ‘liberale’ Nederland.

Aan het slot zwijgen de acteurs. Je hoort de stem van Sammy Davis die de lotgevallen van een zwarte variété-artiest weergaloos bezingt: Mr. Bojangles. Hij krijgt postuum het laatste woord van mevrouw de regisseur. Hulde!!

From Sammy with love. Orpheus, donderdag 8 februari. Redelijk gevulde Rabobankzaal.