Stadsfotograaf kiekt terug

De afgelopen twee jaar was Jeroen Taalman de stadsfotograaf van Apeldoorn. Met de exposite Zadelpunt in CODA de Verdieping geven Jeroen en Hanz Mirck, voormalig stadsdichter, in woord en beeld uitdrukking aan deze periode. Nog te zien tot en met 27 augustus 2017.

Hoe ben je twee jaar geleden stadsfotograaf geworden?
,,Heel verrassend voor mij. Tom Meerman van de Fotovakschool stond voor mijn deur voor de afspraak over het onderwerp ‘Fotografie in Apeldoorn’. Nadat we hier een half uurtje over hadden gesproken, bleek het slechts een excuus te zijn. Hij kwam voor heel iets anders. Hij zei: “Misschien weet je dat er een stadsfotograaf gaat komen”. Ik wist het niet. Het had twee maanden tevoren in de krant gestaan maar dat was helemaal langs me heengegaan. Er was een comité gevormd met Carin Reinders van CODA, Tom Meerman van de Fotovakschool, Gerrit Steenbergen van ACEC, Peter Lous sportfotograaf en nog een contactpersoon van de gemeente Yvonne Harryvan, als linking pin naar analogie aan het comité stadsdichter. Het comité had zich gevormd en zich binnenskamers erover gebogen wie ze zouden voordragen als stadsfotograaf. En toen kwam de vraag of ik dat zou willen doen. Ik vroeg kort wat het inhield en na een halfuurtje praten kon ik wel zeggen dat ik dat heel leuk zou vinden. En zo is het gekomen.”

Was er destijds een heldere opdracht over de invulling?
,,Dat was ook meteen mijn vraag. Wat willen jullie dan? Het is ter promotie van Apeldoorn, maar als dat werkinhoudelijk zo geldt, dan betekent dat dat je VVV-foto’s gaat maken, dan pak je het Loo en de Apelheul, maar dat is niet mijn stiel. Nee, zeiden ze: het fenomeen stadsfotograaf, dat is de promotie van Apeldoorn,  maar inhoudelijk ben je helemaal vrij. Dan de vraag, waarom heb je mij dan geselecteerd en waar heb je dan naar gekeken? Ze hadden gekeken naar mijn website en andere informatie. Ze vonden het wel een stijl die ze aansprak en deden de suggestie, verzin een thema van waaruit jij wil gaan werken. Je hebt geen voorganger waarvan je het af kunt kijken. De gemeente zou opdrachten kunnen geven zoals het ook gebeurt bij de stadsdichter.”

Hoe ben je daarmee daadwerkelijk aan de gang gegaan?
,,Ik had me voorgenomen, op grond van de suggestie, een thema te kiezen waarbij de foto’s niet persé in Apeldoorn gemaakt moesten worden, maar dat het wel bij Apeldoorn past. Ik moest dus zelf aan de slag gaan met het bedenken van projecten, samenwerking zoeken met anderen en toch te zorgen dat er werk komt, dat er een oogst is. Toen ben ik vrij snel naar stadsdichter Hanz Mirck gegaan. Ik wilde leren van zijn ervaring. Het klikte meteen. We zijn exact even oud. Laten we zien dat we beeld en poëzie kunnen combineren. Zonder dat dat altijd moest gebeuren. De praktijk van de afgelopen twee jaar is geweest dat driekwart van het werk samen met Hanz is gebeurd. De expositie die nu dus loopt is in samenwerking met hem tot stand gekomen.”

Wat is nu het thema geworden?
,,Ik heb er even over nagedacht. Het gaat eigenlijk over het contrast tussen dorp en stad. Dat is een vraag die heel erg leeft bij de mensen. Wat is Apeldoorn nu? Maar het is wel hoe je kijkt, het is wel de tiende of elfde stad van Nederland. Maar van oudsher geen stadsrechten en dus geen geschiedenis als stad. Het heeft wel een dorps karakter, maar je kunt niet zeggen dat het een dorpje op de Veluwe is. Er  zijn contrasten tussen groot en klein, dorp en stad, stadse problematiek en dorpse saamhorigheid. Dit heb ik als thema gekozen, maar ik heb het iets abstracter genoemd: het zadelpunt. Het is eigenlijk een wiskundig begrip, een punt op een gekromd vlak dat in de ene richting een maximum en in de andere een minimum is. De vraag of Apeldoorn een dorp of een stad is moet je niet willen beantwoorden. Je moet de vraag koesteren. Eigenlijk een interne tegenstrijdigheid die Apeldoorn definieert. Dit was de rode draad in mijn werk van de afgelopen twee jaar, zonder dat dat altijd eenduidig te herleiden is. Mijn startexpositie droeg de titel ‘Op zoek naar het zadelpunt’ en de eindexpositie heet ‘Zadelpunt’. Bij de eindexpositie verschijnt een boekje. Het is een prachtig bundeltje, een coproductie van Hanz en van mij. Na zondag ligt het bij CODA en Nawijn.”

Apeldoorn Fotostad leeft dat trouwens nog?
,,Jazeker. Elke twee jaar is er een ‘Apeldoorn Fotostad’. Dat heette vroeger de ‘Fotobiënnale’. De laatste keer was vorig jaar 2016 dus volgend jaar 2018 is er weer een editie. Het is nu een stichting geworden met een bestuur en goede contacten met CODA, ACEC en Gigant, markant in cultuur. De voorbereidingen zijn al gestart. Het ziet er goed uit. Een goede samenwerking tussen de verschillende partijen. Daarnaast is uit Apeldoorn Fotostad het Fotografen Café voortgekomen. Een kennisplatform van fotografen die regelmatig bij elkaar komen om kennis en ervaring uit te wisselen. Op de avonden worden goede sprekers uitgenodigd.”

Hoe kijk je nu terug op deze twee jaar?
,,Ik vond het heel erg leuk om te doen. Het was een beetje zoeken om de juiste weg te vinden. In de evaluatie ga je voor jezelf na wat er allemaal is gebeurd. Veel samenwerkingen met Hanz Mirck, een groot project met Thomas Boelaars, het portret van Apeldoorn, in het kader van de Week van de Dialoog met fotowandelingen waaronder ook leerlingen van het ROC. Daar zaten verborgen talenten bij. Ik kan me nu weer toeleggen op mijn vrije werk. Ik ga wel in het comité zitten om daar mijn ervaringen in te brengen voor de nieuwe stadsfotograaf. Het idee is om dit bij elke wisseling te gaan doen. Er zijn in de hele periode geen opdrachten van de gemeente gekomen. Je hebt dan wel veel vrijheid, maar je voelt op deze manier weinig betrokkenheid  van de gemeente. Mijn oproep aan de gemeente is: maak gebruik van je stadsfotograaf.”

Hoe zou je je fotografie willen karakteriseren?
,,Dat is lastig. Ik heb wel vaker die vraag gehad. Dan zit ik altijd te worstelen wat ik moet zeggen. Ooit zei een fotograaf tegen mij: als ik het zo makkelijk kan uitleggen dan had ik die foto niet hoeven maken. Veel komt gevoelsmatig tot stand. Ik ben wel voortdurend op zoek naar versimpeling: hoe saaier een foto wordt hoe meer dat voor mij een teken is dat de foto sterker wordt. Overbodige dingen weglaten met een frontale benadering. Ik zoek naar verstilling.”