Controle en verantwoording

De afgelopen week was staatssecretaris Teeven prominent aanwezig in het nieuws,. Al kan dat moeilijk tot zijn genoegen zijn geweest. Uiteindelijk was een ten onrechte opgesloten asielzoeker door zelfmoord om het leven gekomen, waarvoor Teeven verantwoordelijk was. Dat gaat geen mens in de koude kleren zitten en de staatssecretaris toonde zich (terecht) aangeslagen. Hij hield vol dat er sprake is van incidenten.

De ombudsman had verklaard dat de staatssecretaris op de hoogte was van de misstanden en daaraan niets had gedaan. Na een spannend debat in de Tweede Kamer werd een ingediende motie van wantrouwen verworpen. Teeven mag blijven, met steun van de PvdA. Deze fractie heeft ongetwijfeld een afweging gemaakt: Teeven laten vallen betekende zware ruzie met de VVD en misschien zelfs de val van het kabinet. Daarop zit niemand te wachten. Daartegenover staat dat Teeven beschadigd is en wensen van de PvdA in de toekomst gemakkelijker zal moeten honoreren. Kortom: verantwoording is een voluit politieke zaak waarin politieke overwegingen een rol spelen.

In de Raad van Apeldoorn hebben we een debat gevoerd over het rapport van de werkgroep Controle. Na het drama van het Grondbedrijf willen we veel beter controleren dan we toen hebben gedaan. De eerste vraag is dan of we de juiste instrumenten hebben, de tweede of we ze goed gebruiken en de derde waar eventuele verbeteringen mogelijk zijn. De commissie had zelf al geconstateerd dat de instrumenten wel in orde zijn, maar dat ze soms iets meer gebruikt kunnen worden. Tegelijk is er de angst dat een zwaar instrument dat te vaak gebruikt wordt, niet langer als zwaar wordt gezien. Als voorbeeld werd genoemd dat een wethouder, de nacht voor een interpellatie (officiële vragen) wakker zou kunnen liggen. Een deel van de Raad wil het zo graag hebben, anderen vinden dat niet nodig.

Controle door de Raad vindt plaats, omdat de Raad moet toezien op het werk van het College. Soms gebeurt dat door een jaarverslag. Dat komt elk jaar terug. Het kan ook door middel van schriftelijke of mondelinge vragen. Daarvoor is meestal een speciale aanleiding. Als er echt iets meer speelt, kan het komen tot een interpellatie (vragen met instemming van de Raad) en komt er meestal ook een motie (uitspraak door de Raad). Als het helemaal uit de hand loopt, kan er een raadsenquête komen.

Nu blijft het lastig het juiste evenwicht te vinden: het College moet zich verantwoorden, maar moet ook zijn werk kunnen doen. De Raad moet controleren, maar raadsleden hebben ook nog een gewone baan. De kunst is dus om een goede verantwoording te krijgen, die het College en de organisatie niet te zwaar belasten, maar wel een optimaal beeld van het werk geven en waarbij de Raad in staat is die verantwoording goed te beoordelen. Eigenlijk zoeken we dat evenwicht. En ook bij ons zullen politieke afwegingen altijd meespelen, net als in Den Haag. En tegelijk wil niemand een herhaling van wat we met het Grondbedrijf hebben laten gebeuren. Politieke afwegingen spelen mee, maar mogen nooit allesbepalend worden.

Roelof Veen, gemeenteraadslid ChristenUnie