35 jaar Foenix: van geitenwollensokkenimago naar social enterprise

In 1982 opent aan de Asselsestraat de Apeldoornse kringloopwinkel. Het doel: werkloze jongeren te ondersteunen met werk en het aanbieden van goedkope tweedehands goederen. De initiatiefnemers, een groep vrijwilligers, hebben een vooruitziende blik. Hun besef om een bijdrage te leveren aan een betere samenleving door minder weg te gooien en meer voor elkaar klaar te staan, krijgt langzamerhand een steeds groter maatschappelijk draagvlak. Tegenwoordig een zelfs niet meer weg te denken issue op vele agenda’s, zowel politiek als particulier. Het geitenwollensokkenimago van toen hebben kringloopwinkels dan ook al lang niet meer. Vijfendertig jaar later is de Apeldoornse kringloopwinkel, het huidige Foenix, een professioneel bedrijf waar wekelijks 200 tot 250 mensen werken met een jaaromzet van een 2,1 miljoen euro.

Vijftien jaar geleden werd de huidige directeur Arjin Jans aangetrokken. Het bestuur vond dat de kringloopwinkel, toen nog een stichting met , subsidie, meer op eigen benen moest staan. Jans: ,,Dat op eigen benen staan is gelukt door een goed businessmodel. Als social enterprice toetsen we alles wat op ons pad komt op drie punten: draagt het bij aan een betere wereld, levert het reïntegratie en participatie op en is het economisch verantwoord. Winst maken is geen doel, zelfstandig bestaansrecht wel, want er is niemand die aan eind van het jaar geld toelegt als we tekort komen. Driekwart van de inkomsten komt uit commerciële activiteiten, zoals de winkels, maar ook uit het bezemschoon opleveren van woningen. Een kwart wordt opgebracht door reïntegratietrajectbegeleiding. We kunnen daarnaast niet zonder de inzet van vele vrijwilligers.”

De naam Foenix is de afgeleide van Phoenix, de mythische vogel die vernieuwd uit zijn eigen as herrees. Voor Jans het symbool voor de tweedehands artikelen in de kringloopwinkel en voor de vele medewerkers die er in het kader van hun reïntegratietraject voor korte of langere tijd aan het werk zijn. Het afgelopen jaar waren dat er 750. Jans: ,,Integratie is voor ons meer dan toewerken naar een reguliere baan, het is ook mensen uit een sociaal isolement halen, werken aan eigenwaarde, werken aan competenties. Als dat leidt tot een baan elders, is dat fantastisch. Mensen komen hier met behoud van uitkering werken vanuit het Leger des heils, Tactus Verslavingszorg, de psychiatrie, het UWV, het speciaal onderwijs of de reclassering. Afhankelijk van de verwijzer blijven ze een paar weken tot soms wel anderhalf jaar. Ze ervaren dat ze niet de enige zijn wiens leven niet zo gemakkelijk verloopt. Wij helpen ze ook door in alle openheid te kijken hoe en waar we via onze contacten hulp kunnen inschakelen.”

Was Foenix drie jaar geleden de enige serieuze kringloop in Apeldoorn, de laatste jaren komen er steeds meer tweedehands initiatieven. Concurrentie dus. Dat vraagt om nog meer ondernemerszin. Jans: ,,Daar is niets mis mee. Het is goed om plannen te maken hoe het bedrijf nog efficiënter kan, of nog leuker. Daarom ook ons Repair Café waar je samen met iemand uit de werkplaats je kapotte elektrische apparaat kunt repareren. De lunchroom in onze vestiging op het Zwitsalterrein met goede koffie en een leuke lunchkaart is een ander initiatief. Daar kunnen mensen iedere dag terecht. Op woensdag hebben we daar de aanschuiftafel, waar je kunt komen lunchen voor € 2,50 of tegen inlevering van een Regelrechtbon. De directiekamer in de Zwitsalfabriek verhuren we als vergaderruimte voor verenigingen en stichtingen.”