Oorlogsslachtoffers geëerd op station Apeldoorn

Op het station van Apeldoorn is een herdenkingsbord onthuld ter ere van vier spoorwegmedewerkers die hun leven verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Jan Cornelis Bennis, Marinus Elskamp, Barend Bijsterbosch en Jacob Harms behoren tot de vele NS-medewerkers die tijdens deze periode zijn omgekomen. Het herdenkingsbord werd onthuld in aanwezigheid van nabestaanden, vertegenwoordigers van NS en ProRail, het bestuur van de Stichting Bevrijding ’45 en burgemeester Ton Heerts.

In 1948 kreeg station Apeldoorn een gedenkteken, als een van de 110 stations waar zo’n monument ter ere van de tijdens de oorlog gevallen NS-medewerkers werd geplaatst. De destijds aangebrachte plaquette hangt er nog steeds. Frans de Heus, bestuurslid van de Stichting Bevrijding ’45 en initiatiefnemer van het nieuwe informatiebord, vond dat het verhaal van deze jonge mannen die hun leven verloren, levendig gehouden moest worden.

“Frans benaderde mij afgelopen jaar. Hij vroeg mij of het mogelijk is om het monument te verplaatsen. Mede omdat de bronzen plaquette tegenwoordig niet meer zo makkelijk te bezoeken is, vanwege de poortjes op het station. Een verplaatsing zag ik niet zitten, met de historische waarde van de plek in het achterhoofd en omdat de nabestaanden hebben meebeslist over de locatie,” legt Bert uit;

Bert staat niet open voor een nieuwe locatie, maar het idee van een nieuw herdenkingsbord naast het bestaande monument spreekt hem wel aan. “Daar stond ik meteen voor open. Na wat gesprekken waren we eruit en is deze locatie uitgezocht”, zo vertelt Bert. Volgens Frans heeft het moment van handelen geen specifieke redenen: Wel weet hij te vertellen dat alle monumenten in Apeldoorn zijn geadopteerd door scholen, alleen dit monument niet.

Het belang van herdenken

Herdenken is en blijft belangrijk, zo benadrukt Frans: “Om ons heen gebeuren dingen waarvan we dachten: dit gaat nooit meer gebeuren. Wereldwijd is discriminatie een groot probleem, als je de geschiedenis niet kent kan je er ook niet van leren.” Het bestuurslid van de stichting Bevrijding ’45 ziet het belang van monumenten in Apeldoorn: “Het is de geschiedenis van Apeldoorn en het helpt ons om met respect naar de slachtoffers te kijken.” De initiatiefnemer is trots op het eindresultaat: “Ik hoop dat veel mensen de QR-code op het bord scannen en de tekst onderweg in de trein rustig doorlezen.”

Verhalen levend houden

Een van de uitgenodigde nabestaanden is Rob Harms. Hij vindt het nieuwe bord ‘geweldig’: “Het is goed dat de verhalen in leven gehouden worden.” Zijn oom, Jacob Harms, was assistent perronopzichter. Omdat alle spoorwegmedewerkers in september 1944 de boodschap kregen om hun werk neer te leggen, dook Jacob onder in een leegstaand huis aan de Polhoutweg. Op de avond van 21 september stopte een motor met zijspan voor de woning, er vielen schoten en de motor verdween richting de kazerne. Jacob werd na een anonieme melding opgehaald door een ambulance, onderweg naar het Julianaziekenhuis overleed hij.

“De gebeurtenissen hebben mijn jeugd gevormd. Mijn vader, Ab Harms, is de broer van Jacob. Hij heeft alles bewust meegemaakt,” zo vertelt Rob. Zijn vader vertelde er niet al te graag over; “de verhalen heb ik via via tot mij genomen. Mijn vader is een half jaar geleden overleden.” Het speciale moment betekent veel voor Rob: “Het doet mij goed dat er redelijk wat mensen op afkomen, het is misschien niet de jongste generatie, maar goed.”

Het eindresultaat maakt Rob gelukkig: “ik zie het nu voor het eerst met mijn eigen ogen. Het geeft toch weer wat meer informatie over onze geschiedenis, in de trein terug naar Den Haag ga ik de tekst nog een keer goed doorlezen.”