Kijk op de Wijk: Mansardehof

In de blog van vorige maand kondigde ik het al aan. De volgende keer gaat het over de “typisch Apeldoornse gebroken kap”.

Maar komt er in Apeldoorn een “gebroken kapstraat” voor? Nee hoor. Want er is ook architectonische term voor zo’n kap: mansardekap. En in Apeldoorn is wel een Mansardehof.

Deze hof kun je vinden tussen de Landenbuurt en de Zutphensestraat. Daar zijn een aantal straten waarvan de naam eindigt op “hof”.

Ook deze keer fiets ik naar de straat om foto’s te maken van straat en huizen langs de “straat van de maand”. En ja hoor: er staan wel huizen met een gebroken kap. Mooie rijtjeshuizen uit de jaren ’90 van de vorige eeuw. Deels staan ze aan een praktische groenvoorziening met speeltoestellen. Geen last dus van voorbij rijdende auto’s.
Maar dat die kap gebroken is valt niet heel goed op. Dat is wel het geval wanneer zo’n huis met mansardekap met de gebroken kap naar de straat gericht gebouwd is. Dan zie je heel goed dat er een “knik” in het dak zit. Daarom wordt zo’n kap ook wel “gebroken kap” genoemd.

En waarom wordt zo’n gebroken kap wel “mansardekap” genoemd. Heel eenvoudig: een Franse architect, François Mansart, gebruikte die kap in zijn ontwerpen voor gebouwen. De Parijzenaar Mansart vond deze kap niet uit – dat was weer een andere Fransman. Maar omdat Mansart het zo veel gebruikte werd hij toch de naamgever voor zo’n kap.
Waarom wordt zo’n mansardekap gebruikt? Wanneer je goed kijkt kun je je voorstellen dat er een beetje meer ruimte ontstaat op de verdieping met zo’n typische kap. Er is door de onderste, iets rechterop staande balk een beetje meer ruimte op de zolder. “Een beetje meer”… want spectaculair veel meer ruimte ontstaat er niet.
En zo’n kap heeft ook nadelen: duurder om te maken. Want in plaats van gewoon een rechte balk komt er dan een andere constructiewijze met twee balken. En er is ook extra ondersteuning nodig voor de balken. Meer materiaal nodig, dus ook hogere kosten.

En nu de vraag: “Is zo’n mansardekap typisch Apeldoorns”? Nee, niet echt. Er komen in de oudere huizen (vanaf zo rond de jaren 20 in de vorige eeuw) wel veel van die gebroken kapjes voor in Apeldoorn. Maar als je oplet zie je ze in veel meer Nederlandse plaatsen.

En die naam Mansardekap, genoemd naar een Parijse architect die de kap veel gebruikte geeft al aan: “nee: echt niet typische Apeldoorns”. Persoonlijk vind ik het wel een mooiere kap dan zo’n rechte kap.  En dus wel terecht dat er in Apeldoorn ter ere van Monsieur Mansart een Mansardehof is!