Hoogbouw als Droom: Een Kritische Blik op de Ontwikkelingen in Apeldoorn

Al sinds de jaren 60 wordt er in Apeldoorn gesproken over de mogelijkheid van hoogbouw. Deze discussies draaien vaak om gebouwen met minstens 10 verdiepingen waarbij de hoogte minstens vijf keer groter is dan de breedte, en bij voorkeur zelfs tien keer groter, voor een elegant voorkomen.

Echter, bij projecten zoals het Kadaster en Westpoint, die momenteel worden gerenoveerd, zien we een probleem met deze verhoudingen. Gebouwen waar de verhouding tussen breedte en hoogte niet kloppen, ogen log en belemmeren het uitzicht. Ze creëren een gevoel van ruimtelijke inperking, in plaats van de gewenste openheid. Stel je voor dat het Kadaster verticaal doormidden wordt gezaagd en de twee delen met een tussenruimte van 10 meter worden geplaatst – dit zou een geheel andere ruimtelijke ervaring bieden.

Kans op betaalbare woning

Ondanks jaren van dromen en zelfs serieuze plannen van architecten en projectontwikkelaars, lijkt hoogbouw in Apeldoorn niet verder gekomen dan papieren plannen. Dit roept de vraag op waarom dit zo is en dwingt ons na te denken over hoe we beter kunnen anticiperen op de uitdagingen. Want hoogbouw is voor veel huishoudens een kans op een betaalbare woning.

Hoogbouw kan niet los gezien worden van de bredere volkshuisvestelijke context. Stijgende bouwkosten en rentestijgingen hebben in heel Nederland invloed, Apeldoorn vormt daarop geen uitzondering. Binnen deze context moeten we ons afvragen of we als stad, gemeente, woningbouwverenigingen en projectontwikkelaars beter kunnen presteren dan anderen. Zijn we achterblijvers, volgers of voorlopers? De eerste twee opties zijn simpelweg ondermaats.

Hoewel sommigen hoogbouw misschien niet mooi vinden, kunnen we het ons niet veroorloven deze discussie te voeren in een tijd waarin we hard werken om de doelstelling van 8000 nieuwe woningen tegen 2030 te halen. We moeten bouwen waar dat kan: van laagbouw en hoogbouw tot verdichting in de wijken, zelfs over de A1 heen. Het negeren van deze noodzaak is een ontkenning van de realiteit. Het tonen van lef en creativiteit is daarbij noodzakelijk. 

Stedelijke toekomst

Echter, waarom komt hoogbouw niet van de grond in Apeldoorn? Historisch gezien is hoogbouw omstreden, met velen die het ‘dorpse karakter’ wilden behouden, de boomgrens als virtuele bouwhoogte. Maar Apeldoorn is een stad, geen dorp. Het is tijd om het glazen plafond van deze dorpse illusie af te schudden en vooruit te kijken naar een stedelijke toekomst.

De rol van de gemeente als facilitator in dit proces is omstreden. De gemeente wordt verweten eerder hindernissen op te werpen, wat tot vertraging, ergernis en hogere kosten leidt. Met een focus op ambitieuze plannenmakerij voor nieuwe plekken in en rond de binnenstad. Er is een verschuiving nodig naar een opportunistische benadering van locaties waar plannen al klaar zijn, met een snelle juridische en technische afhandeling van de vergunningen.

De stedenbouwkundige randvoorwaarden en kwaliteitseisen hebben in de Apeldoornse binnenstad een 60-jarige geschiedenis van missers, het is tijd om deze aan te pakken. Stedenbouwkundigen moeten afstand nemen van onderhandelingen met bouwers en zich richten op werkbare randvoorwaarden voor bouwprojecten als voorbereiding op de juridische afhandeling.

Als Apeldoorn haar doelstellingen op het gebied van volkshuisvesting wil halen, moeten er fundamentele veranderingen worden doorgevoerd in de manier waarop ontwikkelingen worden benaderd. Alleen dan kunnen we de hoogbouw als droom werkelijkheid laten worden.

In mijn komende column zal ik dit onderwerp uitgebreider behandelen.