In beeld: Edelsmid Liselotte Nagelhout over haar zelf ontworpen ‘Frida Kahlo’ ring

Handgemaakte en heel persoonlijk, dat kun je verwachten van de sieraden van Liselotte Nagelhout. Als edelsmid maakt ze sieraden met een verhaal. Eind 2022 kwam een van haar sieraden in het Drents Museum in Assen te liggen. In een interview vertelt Liselotte over haar werk, haar dromen en over een wel heel bijzondere ring die ze gemaakt heeft.

Hoe ben je edelsmid geworden?

“Hiervoor deed ik multimedia vormgeving. Op zich heel erg leuk, maar ik merkte dat ik niet alleen maar achter de pc wilde zitten. Ik miste het om iets letterlijk te creëren met mijn handen. Daarbij heb ik altijd liefde gehad voor sieraden. Uit die combinatie ontstond deze passie. Toen ik eenmaal begon met sieraden ontwerpen en maken kon ik niet meer stoppen. Ik werd er zo blij van. Ik werkte bij CODA en bij juwelier Het Harnas en daarnaast ging ik één dag per week naar de Vakschool Schoonhoven.” 

Begon je toen gelijk met produceren?

“In het begin had ik niets. Ik soldeerde toen met een crème brûlée brander. Het opbouwen van mijn werkplaats duurde echt jaren. Zelfs nu heb ik nog niet al het gereedschap wat ik zou willen hebben. Naast school leerde ik ook veel bij de juwelier, zoals over materiaal, over klantcontact en over het juweliersvak. Ik heb daar echt geleerd hoe je samen met de klant tot een perfect cadeau of een perfecte keuze kunt komen.” 

Wat is het verschil tussen jouw manier van werken en een juwelier?

“Het voordeel bij de juwelier is dat de sieraden er al liggen. Mensen hebben een duidelijker beeld bij wat ze wel en niet mooi vinden. Daar kun je verder op zoeken. Ik verkoop iets wat er nog niet is. Daarom is het voor mij zo belangrijk om de klant een beetje te leren kennen en om een goed beeld te krijgen van wat de klant wil. Daarbij wil ik ook zeker weten dat de klant helemaal zeker is over het ontwerp. Gelukkig heb ik nog nooit gehad dat mensen teleurgesteld waren over het eindresultaat.” 

Wat is het dat je maakt?

“Ik maak sieraden met een verhaal. Dat kunnen hele mooie verhalen zijn, maar ook heel verdrietig. Ik heb bijvoorbeeld veel ervaring met asverwerking in sieraden, maar daartegenover staan geboorte sieraden en verlovings- en trouwringen.”

Hoe ziet jouw werkproces eruit?

“Het is heel wisselend. De ene keer weet iemand heel goed wat hij of zij wil, maar een andere keer juist totaal niet. In zo’n geval probeer ik met iemand in gesprek te komen om erachter te komen wat iemand wil. De ene dag komt daar binnen een dag een ontwerp uit, maar soms gaan we wel twee of drie maanden overheen. Ik merk het vaak wel als iemand niet zeker is over het ontwerp. Dan wacht ik liever wat langer. Het gaat tenslotte wel om as van een dierbare. Klanten komen ook wel eens zelf met een ontwerp. Persoonlijker wordt het niet. 

Is het eenzaam werk?

“Je zit hier natuurlijk wel in je eentje, maar dat is ook wel fijn omdat het zo secuur werk is. Het vraagt veel concentratie. Ik vind het juist wel prettig om hier alleen te werken. Ik voel me niet eenzaam. Ik zit hier dan alleen in deze ruimte, maar ik zit midden in de stad. Als ik zin heb in gezelligheid zit ik zo bij vrienden. Dat is het voordeel. Als ik met klanten meet dan spreken we vaak beneden af bij Heerlijk Lokaal, maar ze komen ook gewoon hier in mijn werkruimte. Thuis heb ik ook de ruimte om te werken en dat heb ik ook wel geprobeerd, maar dit werkt voor mij fijner. Op mijn verdieping zitten ook alleen maar ondernemende vrouwen. Dus ik bevind me in een, voor mij, hele inspirerende omgeving. En dat midden in Apeldoorn. Ik put daar veel inspiratie en creativiteit uit.”

Werk je in stilte?

“Ik heb vaak muziek aan, van de Beatles tot metal, maar ook Adele. Die muziek baseer ik meestal op het werk dat ik ga doen. Smeden maakt heel veel lawaai. Dan vervorm ik het aambeeld met de hamer. Stevige muziek zoals rock of metal is voor mij dan de ideale muziek. Tijdens het solderen luister ik juist dan weer de Beatles. Daar kan ik mij goed op concentreren.” 

Wat vind je het leukst om te maken?

“Ja alles eigenlijk. De afwisseling vind ik het leukst. De ene keer maak ik voor iemand een ring, dan een collier en dan weer iets heel anders.”

Hoe lang ben je gemiddeld bezig met een project?

“Dat is heel erg verschillend. Sommige ontwerpen zijn binnen twee dagen klaar en bij andere ontwerpen duurt het juist weer twee maanden. Dat kan ook te maken hebben met het ontwerpproces. Ik wil er echt zeker van zijn dat de klant het mooi vindt. Als ik twijfel bespeur heb ik liever dat ze er nog even over nadenken. Ze moeten er zeker van zijn. 

Werk je aan meerdere projecten tegelijk?

“Ja meestal lopen er wel meerdere projecten naast elkaar. Zo kan ik op één dag een beetje de werkzaamheden afwisselen. Ik voel vaak aan waar ik zin in heb. Voor solderen moet je bijvoorbeeld echt heel geconcentreerd zijn. Met één verkeerde beweging kan er gelijk iets goed mis gaan. Binnen een seconde kun je het letterlijk vernaggelen. Op dagen dat ik die focus niet voel ga ik dus niet solderen. Dan is het fijn als ik op zo’n moment bijvoorbeeld wat smeedwerk kan doen. En op sommige dagen ben ik juist weer veel aan het schetsen en ontwerpen.”

Je geeft ook workshops. Kun je daar wat meer over vertellen?

“Het is een workshop die echt voor bijna iedereen te doen is. Leeftijd, ervaring, het maakt allemaal niet uit. Aan het einde van de workshop gaat iedereen naar huis met een mooie, zilveren ring of hanger. Vaak kiezen mensen voor een ring. Het leuke is dat iedereen een mooi juweel kan maken. Aan het begin krijgt iedereen een zilver stripje. Dan zie je zo ook echt kijken van ‘moet ik hier iets moois van maken?’ en aan het einde lopen ze stralend naar buiten met een sieraad. Dat vind ik zo mooi om te zien. Tijdens de workshop leer je vormen en structuur aanbrengen. Het ontwerpen komt er ook wel een beetje bij kijken, maar het moet wel haalbaar zijn in een bepaalde tijd. De workshop is een leuke activiteit als je samen wilt zijn en tegelijkertijd iets wilt doen of om als cadeau te geven aan een jarige bijvoorbeeld.”

Hoe zijn de reacties van de deelnemers?

“Mensen zijn echt altijd zo verrast met waar ze mee naar huis gaan. Ik hoor echt vaak de verbazing over wat ze zelf hebben gemaakt. Vooral als het sieraad dan helemaal gepolijst is of als de structuur zwart is gemaakt. Het eindresultaat is altijd beter dan ze hadden verwacht. En het leuke is dat het ook een mooie herinnering is aan die dag. Als het een groep is dat een verjaardag of vrijgezellenfeest vier dan is die ring een extra herinnering aan zo’n speciale dag. Of een verbinding tussen mensen. 

Wat vind je van het ondernemerschap?

“Dat vergeet ik wel eens. Het hoort er natuurlijk bij, anders kan ik niet doorgaan. Ik kom echt uit een ondernemersfamilie dus het zat er al wel vroeg in. Mijn vader heeft een drukkerij en mijn moeder een eigen winkel. Mijn vader zegt al sinds ik heel jong ben dat ik bij niemand in dienst hoef. Dat ik ook een eigen bedrijf kan opzetten. Het duurde wel even voordat ik het lef had om het ook echt te doen, want ik moest toch een vaste baan bij de juwelier opzetten. Maar sinds ik de stap heb gezet gaat het heel goed. Ik heb ook nog nooit reclame hoeven maken. Het gaat helemaal vanzelf door mond-op-mond reclame. Als ondernemers moet je daar wel over nadenken. Je moet laten zien wat je doet, zoals mijn workshops. Ik zou daarom ook wel wat meer bezig willen zijn met social media om bijvoorbeeld mijn workshops wat meer te kunnen laten zien.” 

Jouw werk lag in een museum. Kun je hier meer over vertellen?

“Voor een programma was Jeroen Krabbé op zoek naar Frida Kahlo. Zij was een vrouw en kunstenares die veel tegenslagen heeft gekend in haar leven. Zo had ze polio, heeft ze een zwaar ongeluk gehad, een miskramen en nog veel meer. Ondanks vele tegenslagen gedurende haar leven heeft ze zich nooit laten weerhouden om kunst te maken. Zelfs toen ze maandenlang in bed lag ging ze door met schilderen, gewoon liggend in bed. Toen ik dat in het programma zag inspireerde dat mij enorm. Ik kende haar al, maar doordat ik zelf ook niet altijd even gezond ben geweest inspireerde het mij nu extra denk ik.”

Hoe inspireerde zij jou hiermee?

“Ik heb zes keer corona gehad en ook long covid. Dat is best zwaar, maar juist daardoor heb ik ook meer passie gevonden om nog meer te maken wat ik zelf wil maken. In de tijd dat ik niet kon smeden omdat ik te ziek was heb ik veel geschetst. Gelukkig ging mijn creativiteit altijd door in mijn hoofd. Ik besloot om met de wedstrijd mee te doen. Na de eerste aflevering ben ik gelijk gaan schetsen. Aan het einde van het programma deden zij een oproep om mee te doen aan een kunstwedstrijd waarbij de kunst geïnspireerd moest zijn op het leven en de kunst van Frida.”

Frida was een schilderes. Hoe ben je op jouw ontwerp gekomen?

“Je mocht elk medium gebruiken. Toen dacht ik, waarom zou ik dan niet mee doen met goudsmeden? Ik ben een ring gaan schetsen en toen ik eenmaal in mijn hoofd had wat ik wilde maken had ik de ring vrij snel af. Je mocht één foto insturen. Dat deed ik, een kwartier voor sluitingstijd en ik noemde het Frida’s ring.”

Kun je wat vertellen over Frida’s ring?

“Frida verwerkte haar hele leven in haar kunst. Elk detail op de ring symboliseert iets uit Frida’s leven. Zo vind je iets terug over haar gezondheid die niet al te best was, maar ook over de miskraam die ze heeft gehad. Dat komt allemaal ook heel mooi naar voren in het programma. Ik vond het echt een eer dat ze dat allemaal hebben opgemerkt en hebben begrepen. Jeroen Krabbé heeft het in het programma heel mooi verteld. 

Hoe kwam jouw ring dan toch in het museum te liggen?

Toen werd ik gebeld over de tentoonstelling ‘Op zoek naar Frida’ van AvroTros. Dat was echt een hele tijd na de wedstrijd. In eerste instantie zou alleen de winnaar tentoongesteld worden. Dat was onderdeel van de prijs, samen met een geldprijs van €500,-. Die tentoonstelling was voor mij de hoofdreden om mee te doen. Het was echt een droom van mij om in een museum te liggen. Maar goed, ik werd dus gebeld dat ze onder de indruk zijn van mijn ring en dat ze mijn ring ook graag tentoon willen stellen. Dus zo kwam mijn ring toch terecht in het Drents Museum in Assen. Nou dat is echt een hele eer. Het was ook zo leuk om het werk van andere deelnemers te zien. Iedereen begreep de symboliek en heeft het op een eigen manier verwerkt.”

Ga je de Kahlo ring verkopen?

“Ik heb er wel een bordje bij gezet met ‘prijs op aanvraag’ en ik heb ook wel wat mensen gesproken die de ring zouden willen. Sterker nog, ik had de ring bijna verkocht al voordat AvroTros belde. Maar ik twijfel nog een beetje of ik de ring ook echt wil verkopen. Er zit heel veel tijd in, want het is allemaal handwerk. En is er maar één van. Dus ik moet er nog even goed over nadenken.”

Wat hoop je voor de komende vijf jaar?

“Ik droom van mijn eigen lijn. Een eigen collectie. Dus die zou ik de komende vijf jaar zeker wel willen ontwerpen en maken. Door long covid heb ik een lange tijd geen workshops kunnen geven. Ik kijk ernaar uit om dat weer op te pakken.” 

Hoe ver ben je met je eigen lijn?

“Ik heb al heel wat schetsboeken vol. Maar ja, tekenen is één ding, het maken is een ander verhaal. Ik heb genoeg ideeën. Belangrijk voor mij is dat een sieraad een verhaal heeft. Dat komt ook vaak terug bij mijn klanten. In mijn eigen collectie wil ik dat ook graag terugbrengen. Het verhaal van een persoon of juist geschiedenis door bijvoorbeeld met fossielen te werken. Zo kun je op allerlei manieren een verhaal vertellen met een sieraad. Ik heb genoeg ideeën.”

Wat moet er gebeuren om die droom na te jagen?

“Het betekent vooral dat ik minder opdrachten moet aannemen. Dus ik zal wat selectiever zijn bij het aannemen van opdrachten. Ik zal bijvoorbeeld geen reparaties meer doen. Daar zit soms veel tijd in. Het is tijd om een eigen collectie te maken. Op dit moment verkoop ik alles wat ik maak direct. Mijn portfolio bestaat uit foto’s, maar ik kan bijna niets in het echt laten zien. Dat gaat veranderen.”