In beeld: Hoe Harm Keurhorst bijdraagt aan een groene wereld en lokale voedselproductie

Toen Harm Keurhorst met zijn compagnons Aard-Jan en Marnix wilde meewerken aan een groenere en gezondere samenleving ontstond LIF. Zij zorgen ervoor dat mensen verse kruiden binnen handbereik hebben zodat ze deze gemakkelijk in hun keuken kunnen gebruiken. Daarbij willen ze mensen informeren en inspireren om meer verse kruiden te gebruiken. 

Een echte doorpakker

Harm Keurhorst is een energiek persoon vol ideeën en een echte doorpakker. In zijn vrije tijd houdt hij zich bezig met moestuinieren, zowel in de kas als in de tuin. Hij heeft zelfs koolzaad geteeld en een koolzaadpers aangeschaft voor consumptiedoeleinden. Met behulp van deze pers maakt hij een alternatief voor zonnebloem- en olijfolie en creëert hij ook zeep. Koolzaadolie, het veluws goud. Hoewel deze activiteiten momenteel op een laag pitje staan en geen prioriteit hebben, heeft Harm er al behoorlijk wat voortgang mee geboekt. Hij vindt veel dingen leuk en heeft een grote wens om verschillende dingen te ondernemen.

Van loondienst naar eigen baas

Harm studeerde HBO-bedrijfseconomie. Tijdens zijn studie begon hij met vakantiewerk bij een bedrijf in Vaassen, en dit werk zette hij voort tijdens en na zijn afstuderen. Hij vertelt: “Na mijn afstuderen ben ik daar blijven werken als financieel controller. In die functie heb ik veel ervaring opgedaan en veel kunnen zien en meemaken in het bedrijfsleven, vooral op internationale markten in de zonnecellenbranche. Twee jaar geleden kwamen er reorganisaties waar ik ook bij betrokken was, maar inmiddels ben ik nog steeds actief betrokken bij dat werk. Alleen dan één dag per twee weken vanuit LIF.” 

De eerste versie van LIF

“LIF is ontstaan vanuit een idee dat we hadden naast onze reguliere banen. We waren met zijn drieën en het idee leek in eerste instantie vrij eenvoudig: we wilden een gesloten kweeksysteem ontwikkelen. Dit systeem zou bijvoorbeeld in een container kunnen worden ingebouwd of in een ruimte bij een lokale ondernemer. Op die manier zouden we onafhankelijk kunnen zijn van weersomstandigheden en seizoensinvloeden en kruiden of planten kunnen telen. We hadden het idee dat we zo’n container zelfs op de Noordpool of in een rampgebied zouden kunnen plaatsen en binnen drie à vier weken weer verse groenten zouden hebben. We dachten ook aan samenwerking met lokale ondernemers.”

Een belangrijke beslissing

“Na een half jaar van testen en bouwen kwamen we erachter dat het ontwikkelen van zo’n gesloten kweeksysteem veel complexer was dan we aanvankelijk dachten. Het bleek bijna onmogelijk om dit naast onze fulltime banen te realiseren. We werkten allemaal veertig uur per week, en vaak nog meer bij onze werkgevers. Daarnaast vereiste het project ook financiële investeringen. We beseften dat we een flinke investering nodig hadden om de volgende stap te kunnen zetten, maar we hadden simpelweg niet genoeg tijd en middelen om dit naast onze banen te kunnen realiseren.”

LIF 2.0; de kruidentoren

“Toen begonnen we na te denken over wat we wél konden doen met planten op een leuke en toegankelijke manier. Zo ontstond het idee van een kruidentoren. Dit concept heeft een evolutie doorgemaakt. In eerste instantie wilden we vanuit zaadjes starten, maar dat bleek tijdrovend. Vervolgens hebben we een systeem bedacht met uitwisselbare kruiden in een toren met een pompsysteem. Het nadeel van dit systeem was het lawaai, het was afhankelijk van elektriciteit en het kan kapot of verstopt raken. Toen kwamen we op een ander idee: het touwtjesprincipe, geïnspireerd door grootmoeder. We pasten dit verticaal toe in de kruidentoren en het bleek een geniale zet te zijn.” 

Verschillende vormen, kleuren en hoogtes

“Het systeem is hufterproof, kan niet makkelijk kapot en is eenvoudig toe te passen. Daarna zijn we volop gaan ontwikkelen en experimenteren, vervolgens hebben we verschillende matrijzen laten maken in Nederland om zo ook een Nederlands product te maken. We spraken hierover met leveranciers en engineers. Dit heeft geleid tot het huidige product, met twee kleuren en twee varianten, een rond en een hoekig model in wit en zwart. De toren is modulair in hoogte op te bouwen. Het ronde model vereist meer ruimte en kan modulair worden opgebouwd van 2 tot 8 lagen, 16 tot 64 planten. Het hoekmodel is geschikt voor tussen de 6 en 16 planten. En zo staat het product er nu.”

Het aanbod uitbreiden

“Naast de kruidentoren hadden we ook een lang gekoesterde wens voor een lamp om de planten vitaler te houden in een binnen klimaat. Deze lamp biedt meer mogelijkheden voor binnenruimtes in verband met het licht en klimaat binnen. We hebben ook al nagedacht over andere functionele accessoires die we aan het assortiment konden toevoegen, dit gaat om kleine details. De basis staat met de lamp en nu kunnen we verder bouwen aan dit concept.” 

De ideale uitvinding

“Mensen hebben de kruidentoren nodig omdat het hen helpt om hun planten beter te verzorgen. Vaak gaan planten die in supermarkten worden gekocht na 2-3 dagen al kapot. Dit komt deels door de manier waarop de planten worden gekweekt voor supermarkten, maar ook doordat veel mensen het moeilijk vinden om hun planten regelmatig water te geven. Met de kruidentoren kunnen ze eenvoudig water toevoegen en er vervolgens weinig omkijk naar hebben. Het water blijft lange tijd behouden in het systeem.”

Tijdbesparend en tegen verspilling

“Chef-koks hebben vaak geen tijd om planten te onderhouden en hebben vaak een beperkt aanbod aan planten, soorten en smaken. De kruidentoren helpt hen om verspilling tegen te gaan. De kok oogst wat hij die dag nodig heeft, de rest blijft in de toren staan. De kok gebruikt kruiden, cressen en eetbare bloemen. Wanneer deze gesneden aangeleverd worden gaat de kwaliteit enorm naar beneden en de houdbaarheid is maar zeer beperkt, waardoor het kostenefficiënter wordt. Bovendien is het niet alleen functioneel, maar ook decoratief. Het zorgt ervoor dat chefs werken met verse producten en creëert een aangename geur. Daarnaast is wetenschappelijk bewezen dat planten veel voordelen bieden voor mensen, en het groen draagt bij aan een beter binnenklimaat. Het is dus een mooie combinatie.”

Het concept

“Restaurants hebben de mogelijkheid om ingrediënten rechtstreeks uit de kruidentoren te plukken, waardoor ze verse smaken behouden. Sommige planten zijn in staat om een jaar lang te overleven met relatief weinig plukken of ze groeien snel weer aan. Er zijn echter ook planten die minder lang meegaan. Voor kwetsbare soorten of planten die langzamer groeien, houdt de chef-kok ruimte vrij. We hebben ook klanten die zes torens hebben staan, hoeven relatief weinig planten te vervangen omdat ze hun eigen voorraad laten groeien. Dit is nog lokaler dan constant vervangen, rekening houdend met de beschikbare ruimte. Een voorbeeld zijn de restaurants in de steden, waar ruimte vaak beperkt is. Verticaal tuinieren biedt tal van mogelijkheden in dit opzicht.”

Volledige ontzorging

“Het abonnementsmodel van de kruidentoren biedt een ontzorgingsconcept. Klanten hebben weinig omkijken naar de verse kruiden. Er komt maandelijks iemand langs de toren op locatie om samen met de chef-kok te bespreken welke kruiden ze nodig hebben en welke behoefte er is. De planten worden onderhouden, bijgeknipt of vervangen. Zo worden de chefs ontzorgd en wordt ervoor gezorgd dat de kruidentoren er goed bijstaat. De planten hebben wel wat aandacht nodig, maar minimaal.

​​Oude plantjes worden meegenomen, maar deze kunnen niet opnieuw worden opgekweekt. Vanuit dit idee is het kruidenavontuur ontstaan. We nemen de plantjes mee en planten ze terug in de natuur, zo ontstaat er een circulair systeem. Planten die niet goed zijn, worden gecomposteerd en op die manier teruggebracht naar de tuin. Zo wordt er een circulaire cyclus gecreëerd waarbij planten groeien in de natuur en teruggegeven worden aan lokale mensen, zelfs met een kleine portemonnee.”

Uitdagingen

Het plaatsen van een plantje dicht bij de zee of hier in de buurt kan al een groot verschil maken in temperatuur, klimaat, blootstelling aan zon en wind. We hebben te maken met uitdagingen zoals luchtvochtigheid, temperatuur en licht, vooral omdat we een breed assortiment aanbieden. Niet elke plant heeft dezelfde behoeften, dus dit vergt ook een langetermijninvestering.”

Veel meer dan een kruid

Het stukje teruggeven aan lokale mensen komt terug in hun nieuwste concept “Kruidenavontuur Wenum Wiesel”. Harm legt uit: “Het Kruidenavontuur is ontstaan vanuit het idee om een tuin te creëren met planten die nog goed zijn en hergebruikt kunnen worden. We willen niet alleen koks betrekken, maar ook lokale mensen, waaronder basisscholen, bij het Kruidenavontuur betrekken. We willen hen leren hoe ze een moestuin kunnen opzetten en willen hen meenemen in de geschiedenis en het gebruik van geneeskrachtige planten, zowel van vroeger als hedendaags. Denk aan het gebruik van kruiden in kloosters. We geloven dat kruiden bijdragen aan een goede gezondheid en levensstijl, maar ze zijn nooit bedoeld ter vervanging van medische behandelingen. Eerder als ondersteuning, tijm wordt bijvoorbeeld een natuurlijk antibioticum genoemd en heeft gezondheidsvoordelen die wereldwijd erkend worden. Hoewel we ons voornamelijk richten op culinaire toepassingen van kruiden, willen we in de tuin ook aandacht besteden aan hun medicinale eigenschappen.”

Een inclusieve tuin

De tuin heeft ook als doel om lokale ondernemers te betrekken en te verbinden met de lokale gemeenschap, waaronder schoolkinderen en zorggroepen. “We hebben contact opgenomen met Zorggroep Apeldoorn om samen met een groep cliënten activiteiten te ondernemen. De tuin zal ook rolstoeltoegankelijk zijn, met voldoende brede paden. Ook zijn we in gesprek met het blindencentrum in Apeldoorn om ook activiteiten voor slechtzienden te organiseren.

Het idee is om de buurt te betrekken, lokale ondernemers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te combineren met vrijwilligerswerk. Het onderhoud van de 5000m2 tuin wordt zoveel mogelijk op een natuurlijke manier gedaan, met voedselbossen en permacultuur principes om het onderhoud tot een minimum te beperken. We hebben twee soorten vrijwilligers: vrijwilligers zonder verplichting en vrijwilligers die een stuk moestuin krijgen in ruil voor het onderhoud van het pad of de tuin. Dit biedt hen de mogelijkheid om zelf een moestuin te hebben en ontzorgt hen ook op organisatorisch vlak.”

Een tuin van ons allemaal

“Via crowd-funding zijn er fruitbomen gedoneerd of in lease aangeboden door investeerders. Dit stelt hen in staat om betrokkenheid aan te gaan en financieel bij te dragen met een knipoog. We hebben ook al geflyerd in Apeldoorn-Noord, Wenum Wiesel en Vaassen om aandacht te vragen en ook om noodzakelijke subsidies te verkrijgen.”

Waarom iedereen met verse kruiden zou moeten koken

Volgens Harm zijn er verschillende redenen waarom we meer met verse kruiden moeten koken. “Allereerst bieden verse kruiden een geweldige smaak aan gerechten. Ze voegen een extra dimensie en verfijning toe aan de maaltijden. Bovendien behouden verse kruiden meer voedingsstoffen in vergelijking met gedroogde kruiden, wat bijdraagt aan een gezondere voeding. Door te koken met verse kruiden zijn we automatisch ook bezig met de natuur. We kunnen zien waar de kruiden vandaan komen en hoe ze groeien voordat ze op ons bord belanden. In tegenstelling tot gedroogde kruiden, die vaak een lang traject afleggen en mogelijk uit verre landen komen, hebben we bij verse kruiden controle over de versheid en kwaliteit. Het is een geweldige kans om nieuwe smaken te ontdekken en onze culinaire ervaring te verrijken.”

De komende vijf jaar

“Voor de komende vijf jaar hoop ik dat we de hele horecasector kunnen voorzien van onze verse kruiden in samenwerking met kruidentorens. We zijn bezig met het ontwikkelen van een concept voor scholen, zowel basisscholen als middelbare scholen. Het doel is om kinderen vroeg kennis bij te brengen over de natuur, hoe ze er zorgvuldig mee om kunnen gaan en om ze kennis te laten opdoen over planten. Iedereen kan wel praten over de natuur, maar zolang je in je eigen kamer blijft zitten en niet naar buiten gaat, verandert er niets. Ons concept biedt een overbrugging, waarbij zelfs in klaslokalen kruiden kunnen worden geplaatst en leerlingen kunnen proeven. Al vinden ze maar één smaak lekker, dan hebben ze kennisgemaakt met de natuur. 

Ik droom er ook van om over de grenzen heen te gaan. Ons concept is gemakkelijk op te zetten in het buitenland, mits de logistiek in orde is. Binnen vijf jaar hoop ik dat dit werkelijkheid wordt.”

Meer informatie over het Kruidenavontuur en het ontwerp voor de tuin vind je hier.