De biet – een culicolumn

Wie begint er nu in juni een culicolumn over de biet? Wie niet? Ik wel. Of toch maar niet? Toch maar niet. Geen verse biet meer te krijgen. En dat terwijl een biet niet eens vers hoeft te zijn. In de groentelade van je koelkast kun je ze weken lang bewaren. Ik had laatst gele bieten in mijn biologische groentepakket en dat was niet eens omdat ze te lang hadden gelegen. Ze waren van zichzelf al geel. Snijbiet is weer een heel ander soort biet. Alsof het u iets kan schelen. Maar goed, waar zat ik? Ik zat gewoon thuis aan de eettafel te prakkiseren wat of ik vanavond eens ging eten. Wat lag er allemaal nog in de groentela? Wat bieten, maar die konden me niet schelen. Verder nog raapstelen, een zakje mooie witlof en een boel sla. Over raapstelen en witlof heb ik al eens een culicolumn geschreven, dus dat werd het niet. Sla, dus. Wat kun je er veel mee doen! Weggooien is een optie. Het probleem daarvan is dat je er zo weinig plezier van beleeft. Je kunt zo’n krop of bos namelijk met nog zo veel kracht van je af smijten, echt lekker hard aankomen doet-ie niet. Nee, voor het agressief werpen van groente kun je beter opteren voor een wortel, pompoen, knolselderij of – daar heb je ‘m weer – biet. Dus eigenlijk kun je het beste in de herfst en winter agressief zijn. Hoewel, er bestaan ook zomerbieten. Barst.

Winterbieten kook je een uur in ruim water; zomerbieten slechts een half uurtje. Zijn ze eenmaal gaar, dan laat het vieze velletje dat eromheen zit gemakkelijk los. Is dat toch niet het geval, gebruik dan een dunschiller. Koop uw dunschiller in de betere kookwinkel of gewoon bij Blokker of Xenos. Wat u maar prettig vindt. Regel ook eens iets zelf. Waarom moet ik altijd alles voorkauwen?
‘Voorkauwen’, weet u waar dat vandaan komt? Laten we een terzijde invoegen.

Terzijde: waar komt ‘voorkauwen’ eigenlijk vandaan?
Lang, heel lang geleden, bestond er nog geen babyvoeding. Ja, melk uit mama’s tiet. ‘Mamma’ betekent niet alleen ‘mama’, maar is ook de wetenschappelijke benaming voor ‘moederborst’. In het Engels is een zoogdier ‘mammal’. Altijd fijn om te weten. Handig voor als u eens meedoet in een quiz, niet? Maar goed, we hadden het over babyvoeding. Op een gegeven moment is dat kind het gelurk aan een tepel zat en wil het wat meer te kauwen hebben. Leuk, maar die bengels hebben nog niet een echt volgroeid gebit. Dan zijn potjes Olvarit een heel goed alternatief. Daarin is al het voedsel alvast kapotgemalen. Vroeger had je geen potjes Olvarit, zeker niet in de prehistorie. Toen moest de moeder het voedsel letterlijk voorkauwen. Ze propte de noten en vruchten in haar mond en kauwde het tot pap. Vervolgens drukte ze haar mond op die van haar kindje en spfffffrrrrrtt, heel dat bekkie vol. Het schijnt dat hier ook de kus op de mond vandaan komt. Je moet er niet aan denken. Waar de tongzoen dan haar oorsprong heeft, weet ik niet. Misschien dat zo’n kind het voorgekauwde voedsel niet te pruimen vond en het gelijk bleeeeeek terugspuugde in de muil van mama. Het kan ook anders zijn.
Einde van het voorgekauwde terzijde.

In die quiz kun je ook nog kwijt dat het woord ‘biet’ afkomstig is van het Latijnse ‘beta’. In de volksmond wordt de biet ook wel ‘kroot’ genoemd. Ik vind dat wel een mooi woord. Altijd amusant om tegen de groenteboer te roepen: ‘Wat heb jij een grote kroten!’ Vroeger werd de biet beschouwd als een soort armeluisvoer. Jammer, want je kunt er lekkere dingen mee doen. Geinig is ook dat als je bieten hebt gegeten, de rode kleurstof je lichaam weer verlaat via de urine. Dan pies je dus rood.
Vrouwlief had kanker. (Wat een wending in het verhaal, zeg.) Niet fijn. Gelukkig is het nu allemaal voorbij. Twee jaar geleden kreeg ze chemokuren. Zo’n kuur bestond uit drie chemische stoffen die het lichaam doorgepompt werden. Een van die stofjes heette (weetiknietmeer) en die was ook rood. Een dag later pieste Vrouwlief ook rood. Naast haar lag een keer een meneer die een ijzeroplossing door zijn lijf gejaagd kreeg. Die vloeistof was pikzwart en we vroegen ons af wat de kleur van zijn zeik zou zijn.
Betanine, zo heet de kleurstof die de biet rood kleurt. Het wordt in de voedingsindustrie gebruikt om gerechten te kleuren. Ik weet ook niet wat je met deze informatie moet.

De bekendste bietensoep is die uit Rusland. Daar heet hij bortsch of borsjtsj of borsjt of borscht. Allerlei andere groenten en restjes voer kun je erbij knikkeren. Uien, wortel, bleekselderij, witte kool, rundvlees, spek, worst en natuurlijk biet. Doe er een forse hoeveelheid peper en dille bij in. Flink laten pruttelen. Heel lekker. Minder lekker is als je ermee knoeit. Zeker als je net een fris schoon wit shirt aan hebt getrokken.
Voederbietels, wat zijn dat eigenlijk? Die hebben meer met muziek te maken. Flauw bandje, was dat. Of bestaan ze nog? Weet ik veel. Bieten komen sowieso veel voor in de muziek. Let the biet go on, Biet it, Feel the biet, human biet box, The Bietels, The Bietch Boys, noem maar op.
Bieten in room zijn ook zeer smakelijk als bijgerecht. Uitje fruiten, gesneden en gekookte bieten erbij, dille, room, peper en zout. Hmmm!
Of maak een salade. Stop hem desnoods in je hol. Doe wat je niet laten kan. Mij een biet.

–
Apeldoorn, juni 2012