Janis Joplin: ‘Lieve familie, Ik ben beroemd!’

In Cultuurpaleis Gigant draait de documentaire ‘Janis, little Girl Blue’ over het korte leven van Janis Joplin; geboren op 19 januari 1943 te Port Arthur (Texas) en overleden op een motelkamer in Los Angeles op 4 oktober 1970. Ruim 45 jaar later zit de theaterzaal van Cultuurpaleis Gigant bomvol. De sfeer is opgelaten; veel vijftigers en zestigers zien uit naar hun jeugd: willen de herinnering aan die dwarse, onverzettelijke Janis opnieuw beleven. Janis die een sleutelmoment in de jaren zestig heft gecreëerd. Die heldin wil het publiek nogmaals een keer zien.

De film is geregisseerd door Amy Berg, die er acht jaar de tijd voor nam om een band op te bouwen met de familie van Janis Joplin. Dit heeft geresulteerd in een documentaire waarin Janis naar voren komt als een rockster die vooral op zoek was naar haar eigen identiteit.

Janis groeit op in een middle-class gezin; wil al vroeg niet tot de middle of the road behoren, wordt daarom het mikpunt van pesterijen. Het gevolg daarvan is dat zij zich lelijk niet begrepen voelt. De rampzalig verlopen schooljaren hebben ongetwijfeld de voedingsbodem gelegd voor haar ongekende zangtalent, maar ook voor haar excessieve drank- en drugsgebruik.

Op haar zeventiende ontdekt Janis dat zij kan zingen, verlaat haar geboorteplaats om zich voor korte tijd in San Francisco te vestigen. Ze voelt de artistieke vrijheid van deze stad, die haar inspireert om een band te vormen. Janis krijgt een relatie, maar ook voor het eerst slaat de verslaving hartgrondig toe. Voor korte tijd gaat zij terug naar haar geboorteplaats om daar te ontdekken dat haar vriend haar flink heeft belazerd: deze had al een vrouw. Het zelfbeeld van Janis wordt er niet beter op. Ze kickt af en besluit opnieuw de wereld in te gaan: ze wil beroemd worden, ze wil zingen, ze wil haar familie laten zien dat ze er mag zijn..

Haar grote ontdekking is haar optreden op het Monterey International Popfestival, waarna Woodstock volgt. Op het podium voelt ze zich thuis, ze wordt aanbeden en Janis zingt; haar hele lichaam zingt. In de song ‘Cry Baby’ leren we Janis écht kennen:

And when you walk around the world, babe,
You said you’d try to look for the end of the road,
You might find out later that the road’ll end in Detroit,
Honey, the road’ll even end in Kathmandu.
You can go all around the world
Trying to find something to do with your life, baby,
When you only gotta do one thing well,
You only gotta do one thing well to make it in this world, babe.
You got a woman waiting for you there.

Hier zingt ze de ellende uit haar lijf en smeekt haar vriend om niet te gaan; waarom moet je nou zo nodig op reis, waarom moet je nou zo nodig het geluk vinden, terwijl ik er voor je ben; waarom? Huil maar: ik ben er voor jou.

Ze zingt het met een verwoestbare energie, werkelijk hartverscheurend haar zo te zien worstelen op het podium, haar verdriet spat het doek af, de zaal is muisstil en ik hoor een enkele snik. Janis is Janis als ze dit lied zingt: dit is haar tragiek, een ongekend talent die de nachten vreest, die nooit verlangt naar het eind van de show. De nachten zijn voor haar een nachtmerrie en op 4 oktober 1970, neemt ze heel alleen een shot heroïne, niemand die er iets van merkt.

Janis komt in de film als mens naar voren, als een leuk mens, die slim is, die flirt met haar leven, die onverzettelijk is, als een klein meisje dat beroemd wil worden, als een klein meisje dat gelukkig is met haar talent. Het talent dat haar roem geeft, erkenning, geluk, haar talent dat ook haar ondergang wordt. Talent kan op die manier in de weg zitten, talent maakt dus ook slachtoffers. Met deze film krijgt Janis een plek in de geschiedenis van de jaren zestig.

De film geeft een aantal boodschappen af: talent is om te delen, niet om te verdelen. Janis heeft haar talent de wereld in geslingerd; 45 jaar later zien we een film over haar; spreken we over haar, raken we ontroerd door haar. Ik denk aan Gina, Marilyn, Hetty: veel betekende vrouwen, die allen zeker een talent bezitten, maar door de speling van het lot kennen we hun talent niet, helaas. Janis heeft kort geleefd, te kort voor ons begrip, maar een verhaal neergezet, achtergelaten. Is een kort leven met een boodschap tragiek of geluk, is een lang leven zonder boodschap tragiek of geluk? Wie het weet mag het zeggen!