Toename Daklozen in Apeldoorn: Cijfers Stijgen

Het aantal daklozen op straat is afgelopen jaar landelijk gestegen, zo valt te concluderen uit de cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek). Begin vorig jaar waren naar schatting 30.600 mensen dakloos, het jaar ervoor waren dit er nog 26.600. De stijging is een landelijke trendbreker, waar de cijfers sinds 2018 daalden. Maar hoe zit dit in Apeldoorn, waar de ‘buitenslapers’ voor Menorah met de dag lijken te vermenigvuldigen. Samen met Christine Visscher en Alette Koomans van den Dries van Stichting Dakloos Apeldoorn (SDA) kijken we naar de stand van zaken op de Apeldoornse straten.

Het onderzoek van het CBS omvat diverse groepen daklozen, waaronder mensen die buiten slapen, in auto’s, kraakpanden, vakantiewoningen, of de noodopvang bezoeken. Ook mensen zonder eigen onderdak die elders verblijven, worden als dakloos beschouwd door het CBS. Tijdelijke opvang wordt meegerekend als het verblijf kortdurend is. Het onderzoek richt zich op daklozen van 18 tot 65 jaar ingeschreven in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente, conform de ETHOS-indeling.

Stijging in Apeldoorn

Het duo dat zich (nu nog) vanuit het pand aan de Paslaan inzet voor mensen die op straat leven merkt voelbaar zeker een stijging: “We zien ook een stijging in het aantal daklozen op straat en bij de bezoekers van de inloop en hulpvragen. Cijfermatige zitten we met de vraag: ‘wie noem je dakloos’. Je moet ook kijken wie je betrekt: neem je alleen straatslapers mee of ook bankslapers, mensen zonder adres. Dit maakt het lastig om eerdere cijfers te vergelijken,” aldus Alette.

Harde cijfers zijn bekend, maar: “Per organisaties zijn ze er cijfers bekend, we zijn nu bezig met de cijfers bij elkaar leggen, er is een overlap. Daklozenorganisaties in Apeldoorn hebben de doelgroep in beeld, dit moeten we allemaal bij elkaar leggen om alle categorieën in kaart te brengen. Om welke groepen gaat het, gaat het om EU burgers? Er zijn verschillende categorieën, wat is wenselijk en waar zien ze zichzelf? Het is niet te vergelijken met eerdere cijfers, per organisatie kan dat wel,” vertellen Christine en Alette.

Arbeidsmigranten en financiële druk 

Demissionair staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Maarten van Ooijen laat in een uitzending van het NOS Radio 1 Journaal op 26 maart weten: “Ik denk dat er grofweg twee actuele aanleidingen zijn: de een is het toenemend aantal arbeidsmigranten dat dakloos wordt, dat is wat ik zelf verwacht. Ook diverse daklozenorganisaties geven aan veel meer Oost- Europeanen in de opvangen te zien. En dat die vaak ook een verleden hebben als arbeidsmigranten. Punt twee is dat er veel financiële druk is geweest, ook bij lagere-inkomensgroepen. Dat helaas niet iedereen het hoofd boven water heeft weten te houden is zichtbaar in de cijfers.”

Een aantal daklozen staan in de gemeente Apeldoorn ingeschreven, maar lang niet iedereen: “Inschrijven is iets wat we zo snel mogelijk doen: zo kunnen we een briefadres bij stichting De Herberg, aan de Deventerstraat, of bij de gemeente regelen. Sowieso is een adres een goede basis, zo kunnen we een zorgverzekering aanvragen. Daarnaast bouwen arbeidsmigranten in de meesten gevallen ook recht op Werkloosheidsuitkering (WW-uitkering) op,” geeft Christine aan.

“We zien meer Oost-Europeanen, voor hen geldt een andere regelgeving. Ze hebben bijvoorbeeld geen recht op maatschappelijke opvang, alleen ten tijde van de winterregeling is er in opvangcentra plek voor hen. Wij doen ons best om ze warm en gevoed te krijgen. Zodra ze op straat belanden gaat het vaak achteruit, vooral als er alcohol en/of drugs bij komt kijken. Hoe langer op straat, hoe moeilijker het wordt om terug te keren in de maatschappij,” vertelt Christine.

“Het wenselijkst is dat er iets van een opvang komt waar arbeidsmigranten kunnen slapen,” voegt Christine toe. “Maar laten we eerst in kaart brengen welke groep wat nodig heeft.”

Wetsvoorstel naar Tweede Kamer

Begin deze maart is het wetsvoorstel versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer gestuurd, zo laat de demissionair staatssecretaris weten in een uitzending van NOS Radio 1 Journaal van 26 maart 2024: “Huisvesting staat centraal, we zijn ook bezig met een wet waar dakloze mensen urgentie krijgen als ze dakloos raken, zodat ze ook sneller aan een woning komen. Ik hoop dat de kamer deze wet snel gaat behandelen, want dat kan de zaak behoorlijk verlichten.”

Volgens de medewerkers van SDA kan dit op korte termijn helpen: “we moeten kijken naar wat past, in hoeverre is iemand die enkele tijd op straat geleefd heeft in staat om direct in een woning te trekken? Wat we op straat zien is dat deze groep ver afdwaald, zolang deze mensen op straat leven wordt het lastig om te integreren. Leven op straat is voor daklozen meestal een van de problemen. Er liggen meestal nog meer problemen onder, ontstaan door dakloosheid. Die mensen zijn niet meteen geholpen met een gewoon huis, eerder met doorstroom binnen de instellingen, extra woningen en meer kamerbewoning samen zou helpend zijn,” geeft Christine aan.

Van Ooijen geeft aan de afgelopen jaren een aantal proeven gedraaid te hebben: “In zes Nederlandse gemeente hebben we deze groep opvang geboden in combinatie met vertrek naar het land van herkomst. De doelgroep mag vrij reizen binnen Europa en heeft geen perspectief in Nederland. De proef is succesvol gedraaid en we denken eraan om dit naar meer gemeenten uit te breiden. Ik heb afgelopen maanden gesproken met tegenhangers van mij, uit Roemenië bijvoorbeeld, om te kijken of we als landen samen kunnen werken voor deze mensen. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid en hebben uitgesproken tot gezamenlijke programma’s te willen komen.”